Uluslararas çalma Örgütü (ILO), 2002 ylnda çocuk emeine ve onu ortadan kaldrmak için gerekli çabalara dikkat çekmek amacyla 12 Haziran tarihini Dünya çocuk çilii ile Mücadele Günü ilan etti. ILOnun kamuoyuyla paylat son verilere göre, dünya genelinde 160 milyon çocuk ii var.
Türkiye statistik Kurumunun (TÜK) 2019 ylsonu itibaryla yaynlad statistiklerle çocuk raporuna göre ise; 5-17 ya grubundaki çalan çocuk says 720 bin kii. Bu rakamn içerisinde henüz 5 yanda olan çocuklar da bulunuyor. Dünyada olduu gibi Türkiyede de çocuk emeine hemen her sektörde rastlamak mümkünken, çalan/çaltrlan 400 binden fazla çocuk LOnun çocuk içiliinin en kötü biçimlerinden biri olarak tanmlad tarm içisi.
2005 ylnda mevsimlik tarmda çocuk içiliini, çocuk içiliinin en kötü üç biçiminden biri kabul eden Türkiye, LOya 2015 ylna kadar bu durumu tamamen ortadan kaldrmay taahhüt etti, ancak bu gerçeklemedi. Hazrlanan yeni bir planlamada 2017-2023 arasnda bitirilmesi hedeflendi ve 2018 yl çocuk çilii le Mücadele Yl ilan edildi. Ancak gelinen noktada 720 bin resmi rakamn yannda Türkiyede 2 milyona yakn çocuk içi bulunduu varsaylyor.
YAPISALLAMI YOKSULLUK DÖNGÜSÜ
Türkiyede her yl on binlerce aile, mevsimlik gezici tarmda çalmak için Mart aynda göç yoluna çkyor. Mevsimlik gezici tarm içilii Türkiyede çalma yaamnda en güvencesiz ve en çok can kaybnn verildii alanlardan biri. Bu ar yükü kaldranlarn azmsanamayacak bir ksmn da çocuklar oluturuyor. çme suyuna, banyoya, tuvalete, elektrik kullanmna eriimde büyük sorunlarn olduu mevsimlik tarm içilii, yapsallam yoksulluk döngüsü içinde çocuklar da dahil olmak üzere ailelerin tüm bireylerini insani olmayan koullarda gezici ve geçici tarm içisi olarak çalmaya zorluyor.
çOCUUN YAAMA HAKKI
Birlemi Milletler çocuk Haklarna Dair Sözleme; her çocuun yaama hakk, eksiksiz biçimde gelime hakk, eitim hakk, istismar ve sömürüden korunma hakk ve oyun hakknn gözetilmesini zorunlu klyor. Fakat kayt d çaltrlan ve hiçbir i güvenlii olmayan mevsimlik tarm içileri, bölgeden bölgeye traktör kasalarnda hayati risk altnda seyahat ediyor, yolculuklar srasnda sk sk meydana gelen kazalar ciddi yaralanmalara, can kayplarna yol açyor.
Bu çocuk Oyunca Deil sloganyla çocuk koruma program kapsamnda çaltrldklar tüm alanlarda çocuklarn karlaabilecei riskleri azaltmay ve ortadan kaldrmay hedefleyen Hayata Destek Dernei Proje Yöneticisi Leyla Ezberci, çocuk emeinin sömürülmesi, sahada karlatklar olumsuzluk ve alnmas gereken önlemleri Mezopotamya Ajansna (MA) deerlendirdi.
TÜK VERLERN 3 LE çARPMAK GEREKYOR
Türkiyenin 2005 ve 2015 yllarnda çocuk içiliinin bitirilmesi için hazrlad eylem planlarnn çocuk içiliini bitirmediini, her geçen gün çocuk içiliinin arttn söyleyen Ezberci, hazrlanan planlamalarn baarsz olmasnn nedenleri arasnda kamu kurumlarnda çalan kiilerin sorumluluklarn yerine getirmemesi olduunu ifade etti.
Türkiyede yaklak 2 milyon çocuun çaltrlarak sömürüldüüne dikkat çeken Ezberci, bir yldan fazladr etkisini devam ettiren salgnla birlikte bu rakamlarn daha da arttn kaydetti. TÜKin çocuk içiliine dair açklad verilere deinen Ezberci, TÜK 2019 ylnda çocuk içiliine dair bir anket paylat ve bunu yln son çeyreinde yaynlad. Son çeyrek mevsimlik tarm içilerinin sahada olduu bir dönem deil. Mevsimlik tarm içisi çocuklar, mülteci çocuklar bu ankette olmamasna ramen 720 bin gibi bir say açkland. Bu veriyi aslnda 3 ile çarpmak gerekir diye konutu.
Ezberci, çocuk içilii ile mücadele konusunda yaptrm uygulama, aileleri destekleme, güçlendirme konusunda yetersiz kalndnn da altn çizdi. ILOnun her dört ylda bir çocuk içiliine dair hazrlad raporda uzun zamandr azalma gösteren çocuk içiliinin yeniden arta geçmesinin üzücü olduunu belirten Ezberci, mevsimlik tarm içilerinin boutuklar sorunlarn salgnla birlikte arttn kaydetti.
YOKSULLUK TOPRAKSIZLIK BESLYOR
çocuk içiliinin baat nedenleri arasnda yapsallam yoksulluun olduunu ifade eden Ezberci, özellikle bölge illerinde bu orann yüksek olduuna iaret etti. Urfada mevsimlik tarmda çalan kiilerle ilgili saha çalmalar hakknda bilgiler veren Ezberci, Urfadan dier illere giden mevsimlik gezici içilerin yüksek olmasnn nedenleri arasnda eitsiz toprak dalm olduunu belirtti. Ezberci, Viranehirde yaptmz bir aratrmada göç eden ailelerin burada tutunamadn ve bu tutunamama sonucunda mevsimlik tarm içisi olmay seçmek zorunda olduklar gerçeini gördük. Yoksulluk, toprakszlk bunu besliyor. Yoksulluk tek bana bir etken deil aslnda, kültürel bir durumda var. nsanlarn bildii tek i bu. Tek seçenek olarak mevsimlik tarm içisi olmak sunulmu. Urfa özelinde mevsimlik tarm içiliini yoksulluk döngüsü besliyor. nsanlar eitim alamyor, tamamlayamyor. Yetikin bir birey olduu zaman vasfl bir ite çalmyor. Bunun sonucunda kendi ailesini bu ie yönlendirmi oluyor. Bu böyle bir döngü içinden kuaktan kuaa devam ediyor. Yapsallam bir yoksulluk var dedi.
çALIMA KOULLARI
Mevsimlik tarm içilerinin çalt Türkiye illerindeki hemen hemen her tarlada benzer sorunlar olduuna dikkati çeken Ezberci, bu sorunlara dair çalmalarnda sahada gözlemledikleri durumu u sözlerle anlatt: Temiz içme suyu çou yerlerde yok ya da az miktarda eriim var. Bütün sahalarda sivrisinek, böcek çok fazla, bundan kaynakl çocuklarn yüzü gözü hep i. Sala eriim ise hiçbir sahada yok. Güvensiz sahalarda çaltklar yetmiyor gibi konakladklar yerlerde en atl yerler. Dere kenarnda konaklyorlar, çocuklarn birçou derede bouluyor. Ya da bir yol boyunda kalyorlar bu yer hep ehrin izole yeri oluyor. Birçok haktan uzaklar. Elektrik yok, çocuklar akam bir kitap okuyaym diyemiyor, sahalar kapkaranlk. Gezdiimiz sahalarn neredeyse hepsi böyle. çadrlar çok birbirine yakn, tuvalet ihtiyaçlarn karlayacaklar tuvaletler yok. Derme çatma muambalarla çevresini kapattklar bir alanda bu ihtiyaçlarn karlyorlar. çocuklar arasnda çok fazla ishal, kusma var. çme suyu ve hijyensizlikten kaynakl sürekli salgn bulac hastalklar var. Ulam ayr bir dert. çocuklar 18-19 bazen 20 saat yol gidiyorlar. 8 kiilik minibüslere 20 kii eyalar ile seyahat ediyor. çadr alanndan tarlaya gitmekte çok riskli. Traktörün arkasna binerek üst üste gidiyorlar.
YAPTIRIM YOK
Türkiyenin taraf olduu UNICEF çocuk Haklarna Dair Sözlemenin 23ünü maddesinde çocuklarn korunmas gerektiini belirttiini hatrlatan Ezberci, Biz bu sözlemeye tarafz ama çocuk içilii bu anlamann tamamen ihlali. 18 yandan küçük hiç kimse ar ilerde çaltrlamaz ama günümüzde çok fazla çocuk var. Hedeflerimizden çok uzaz. Ülke genelinde uygulanan sokaa çkma yasanda mevsimlik tarm içisi çocuklar yasaktan muaf tutularak ie gönderildi. Biz eve kapanrken çocuklar izinler alarak yollardayd. Yaptrmlar yok, destekler yetersiz ifadelerini kulland.
çOCUKLARIN EN DOAL HAKLARI
Ezberci, çocuk içilii ile mücadele kapsamnda ailelere daha fazla istihdam olanaklar yaratlmasnn önemi üzerinde de durdu. Ezberci, Bunun için ekonomik kaynaklara yönelik projeler gelitirmek gerekir. Daha çok istihdam salanmal. Urfa, Viranehir bu konuda gerçekten çorak yerler. Fabrikalar yok, sanayi iyi deil. Bundan kaynakl istihdam sahibi olamayan insanlar i bulamadklar için mevsimlik tarm içisi olmay seçiyor. çocuklara bir eyler vermeyelim, zaten bunlar çocuklarn en doal haklar. çocuklarn doutan sahip olduu haklar kullanmalarn salamak hepimizin görevi diye konutu.
çocuklarn çalmak için gittikleri illerde ayrmcla maruz kaldn dile getiren Ezberci, bunun etkilerinin uzun yllar devam ettiini söyledi. çocukken yaanan travmalarn ar sonuçlara neden olduunu ifade eden Ezberci, Ne yazk ki mevsimlik tarm iinde ötekiletirme, ayrmclk, medyada yansyan kavgalar çok kii duyuyor ama biz bire bir içindeyiz. Bu ortamlar çocuklarn asla olmamas gereken ortamlar. çocuklarn korunmas ayr bir yer, psikolojik destek almalar gerekiyor. Hayata destek evlerimizde çocuklar gittikleri illerden döndüklerinde biraz da bunu yapyoruz dedi.
çFTE AYRIMCILIK
Snmac mevsimlik tarm içilerinin açklanan resmi verilere eklenmedikleri gibi, gittikleri yerlerde çifte ayrmcla maruz kaldklarna vurgu yapan Ezberci, öyle devam etti: Sistem içinde bir ayrmclk var. Karadenizi baz alrsak orada yaayan biri günde 80 TL alyorsa, Dou Anadoludan giden biri 60, snmac biri 40 TL alyor. Bu ücrette bile bir eitsizlik var. çocuk boyutuna baktmz zaman, krlganlklar arttkça risklerde artyor. Zaten savatan kaçp gelen çocuklar. Eitim alma oranlar çok az. Saylar fazla olan Suriyeli mülteci çocuklar okula gitmiyorlar, tamamen çocuk içiliinin içindeler. Riskleri daha fazla, eitim alma oranlar daha az, gittikleri yerlerde çifte ayrmcla maruz kalyorlar. Sava travmasndan çkp tekrar zorlu artlar içinde çalmak zorunda kalyorlar
çOCUK EME VARSA BOYKOT ETMEL
çocuk emek sömürüsü ile mücadele, çocuklarn haklarn kullanmalarna uygun ortamlar yaratmann herkesin sorumluluunda olduunu vurgulayan Ezberci, sözlerini öyle tamamlad: Ben ne yapa bilirim ki dememek lazm. çocuk içilii ile mücadelede herkesin bir rolü var ve çocuklara kar hepimiz sorumluyuz. çocuk emei olan bir ürünü almamak, bir ürün alrken bunu aratrma bunda çocuk emei var m diye, varsa o ürünü almamak boykot etmek önemlidir.