Bu ay balayacak kaz ile 1962 ylndaki çalmalarda kalntlar ortaya çkarlan, bugünkü otomasyon sistemleri, sibernetik ve robot biliminin öncü çalmalarn gerçekletiren slam alimi El Cezerinin 30 yl faaliyetlerini yürüttüü Artuklu Saraynn gün yüzüne çkarlmas planlanyor
Diyarbakr Rölöve ve Antlar Müdürü Cemil Koç:
Artuklu Saraynn ortaya çkarlmasyla çkalenin dünyada marka deer haline gelmesinin önü açlm olacak
Diyarbakrn kalbi tarihi Sur ilçesindeki 5 bin yllk Amida Höyükte yer alan Artuklu Saraynn gün yüzüne çkarlmasna hazrlanlyor.
Kültür ve Turizm Bakanl, aralarnda HurriMitanniler, Urartular, Persler, Romallar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular ve Artuklularn da olduu birçok medeniyete ev sahiplii yapan merkez Sur ilçesinde bulunan Amida Höyükteki bata Artuklu Saray olmak üzere tüm deerlerin ortaya çkarlmas için çalma balatt.
çkalenin kuzeybatsnda yer alan ve Virantepe olarak da adlandrlan höyükte su deposu yapm çalmalarnda mozaik bulunmas üzerine 1962de gerçekletirilen ilk kazda etraf surlarla çevrili, Artuklu Hükümdar Melik Salih Nasreddin Mahmud (12001222 ) dönemine ait sarayn temelleri aça çkarld.
Kazlarda ayrca renkli ta ve cam küplerden oluan mozaik süslemeleri bulundu.
Ancak bölgenin askeri alanda yer almas ve mülkiyetinin belediyeye ait olmas dolaysyla söz konusu höyükte o tarihten bu yana kaz yaplamad.
Kültür ve Turizm Bakanl Kültür Varlklar ve Müzeler Genel Müdürlüü, büyük öneme sahip höyükte onlarca medeniyete ait izlerin ortaya çkarlmas için balatt çalmalar kapsamnda yeniden kaz yaplmasn kararlatrd.
Bu kapsamda Artuklular dönemine ait saray kalnts ortaya çkarlan höyükte bu ay balanacak arkeolojik kaz ve aratrma sayesinde ehrin tarihi hakknda birçok belge ve bilgiye ulalmas bekleniyor.
Ayn zamanda Diyarbakr Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alan Yönetimi Bakan olan Diyarbakr Rölöve ve Antlar Müdürü Cemil Koç, AA muhabirine, höyüün tarih boyunca yönetim merkezi olan çkalede M.Ö. 3 bin ylnda HurriMitanniler döneminde ina edildiini söyledi.
El Cezeri 30 yl sarayda çalt
Diyarbakrn Anadoluda slam ile tanan ilk ehirlerden biri olmas dolaysyla slam tarihi açsndan da büyük önem tadn söyleyen Koç, farkl medeniyetleri bünyesinde barndran höyüün özellikle Artuklular döneminde bilim ve kültür merkezi haline geldiini vurgulad.
Artuklu hükümdarlarnn himayesinde büyük slam alimlerinin saray bünyesinde çalma yürüttüüne iaret eden Koç, ünlü slam alimi El Cezerinin yaklak 30 yl bu sarayda yaadn ve mühendislik tasarmlarn tantt Kitabül Camii Beynel ilmi velamel En Nafii fi Snaatil hiyel kitabn burada yazdn kaydetti.
Koç, bugünkü otomasyon sistemleri, sibernetik ve robot biliminin öncü çalmalarn gerçekletiren alim olan El Cezerinin 30 yl süresince Artuklu Saraynda faaliyet yürüttüünü aktararak, öyle konutu:
33 medeniyete sahip Diyarbakrn kalbi saylan höyükte yaplacak kazlar, Diyarbakr tarihinin yeniden kaleme alnmasna vesile olabilir. Artuklu Saraynn ortaya çkarlmasyla çkalenin dünyada daha tannr marka deer haline gelmesinin önü açlm olacak. Höyüün yer ald alann mülkiyeti büyükehir belediyesinde yer alyor. Görevlendirme yaplan belediyeden bakanlmza tahsisi yapld için kaz çalmalarnn önü açld.
Ziyaretçiler kazy izleyebilecek
Diyarbakr Müze Müdür Vekili Vehbi Yurt da tarih boyunca Diyarbakrn kalbi olarak bilinen çkaledeki höyüün tescilli kültür varl olduunu söyledi.
Kültür Varlklar ve Müzeler Genel Müdürlüünün Diyarbakra özel önem verdiini dile getiren Yurt, Artuklu Saraynn gün yüzüne çkarlmas ehrin turizmine büyük katk sunacak. Ziyaretçilerin gözde mekan çkale daha çok ilgi görecek. çkaleye gelen ziyaretçilerimize kaz alanndaki çalmalar canl izleme frsat sunmay hedefliyoruz. dedi.
Dicle Üniversitesi Eitim Fakültesi Öretim Üyesi ve kaz ekibi bakan Doç. Dr. rfan Yldz, höyüün tarihte ehre ismini veren yer olduunu belirtti.
Höyüün yer ald çkalenin Anadoluda Müslümanln balad ilk yerlerden biri olduuna iaret eden Yldz, kentin fethi srasnda 27 sahabenin ehit dütüünü aktard.
Cumhuriyet döneminde adliye saray ve askeri merkez olarak kullanlan çkalede Prof. Dr. Oktay Aslanapa tarafndan 19611962 yllarnda yaplan kazda saray kalnts ile figürlü ve cam mozaiklerin bulunduunu dile getiren Yldz, unlar kaydetti:
Höyükteki kazlarda 22 kiilik uzman ekiple çalacaz. Alann darl dolaysyla 60dan fazla kii çalmayacak. lk önce Artuklu Saray ve mütemilatnda çalma yürütecek, sonraki yllarda da sondaj kazlar yapacaz. Kaz, Diyarbakr tarihini aça kavuturacak. Artuklu Saray muazzam çinileriyle turistlerin ilgisini çekecek, çkalenin cazibesi daha da artacak. Höyüün alt eteklerde devam edecek kazlarda farkl medeniyetlere ait eserlerin çkmasn ümit ediyoruz. Kaznn yaplmasn salayan Bakanlk yetkililerine teekkür ediyoruz.
Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öretim Üyesi Doç. Dr. Enver Akn da yörede yerleimin 8 bin yl öncesine kadar gittiini belirterek, bu nedenle höyükte 5 bin yl öncesine ait eserlerin de olabileceini söyledi.
Akn, 4 eyvan sistemi üzerine kurulan saray, Türkslam sanatnn güzel bir örnei. Daha çok ran ve Orta Asyaya doru uzanan saray modeli. Bu saray kültür ve turizme kazandrmamz lazm. Bu tür yaplarn ortaya çkmasyla insanlarn dikkati bölgeye çekilecek. ifadelerini kullanan Akn, böylece çok sayda kiinin ziyarete geleceini ifade etti.