Tarm ve Orman Bakanl Doa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüü 3üncü Bölge Müdürlüüne bal rnak ube Müdürlüü yürütücülüü ve Ekoiz çevre Danmanlk firmas yükleniciliinde yürütülen ve rnak ilinin biyoçeitlilik aratrmas kapsamnda kurulan fotokapanlarla, soyu tükendii düünülen Anadolu parsna ait üç fotoraf elde edildi. rnak ilinin biyoçeitlilik çalmalar kapsamnda yaplan arazi çalmalarnda uzun yllar sonra ilk kez Anadolu Pars canl görüntülendi. Proje kapsamnda elde edilen sonuçlar ve parsn Türkiyede yaadna dair bilimsel makale, Prof. Dr. Ahmet Karata, Dr. afak Bulut ve Dr. Burak Akbabadan oluan ekip tarafndan yaymland.
VARLIINA DAR LK BLMSEL MAKALE
Üç akademisyenle rnak DKMP ube Müdürü Orhan Kalay ve DKMP uzmanlar Cengiz Koç ve Edip çevikin de katld çalmalar kapsamnda, rnakta birçok noktaya kurulan fotokapanlardan elde edilen binlerce görüntü içinden, 3 Anadolu pars fotoraf da çkt. Prof. Dr. Karata, Dr. Bulut ve Dr. Akbabann 5 Mays 2021de Almanyada Zoology in the Middle East dergisinde yaymlanan makalesinde, Anadolu parsnn son yllarda elde edilen en belirgin ve ilk canl fotoraflar da bulunuyor.
SOYU TÜKEND DÜÜNÜLÜYORDU
Makalede, u bilgilere yer verildi:
Parsn (Panthera pardus) 20nci yüzyln sonlarna doru Türkiyede soyu tükenmi veya yok olma eiinde olduu düünülüyordu. Bununla birlikte, son 20 ylda Türk-Irak snr bölgesinden yerel halk tarafndan öldürülen parslar bildirildii gibi, türün hayatta kalp kalmadn örenmek için bu bölgelerde arazi aratrmalar yaptk. 2018 ve 2019 yllarnda Türkiyenin güneydousundaki Mardin, Siirt ve rnak illerinde 150den fazla yerde fotokapan denen otomatik çekim yapan kameralar kuruldu. Bunlardan ikisinde ve muhtemelen ayn bireye ait üç pars fotoraf elde etmeyi baardk. Temmuz ve Aralk 2018 ve Kasm 2019da çekilen fotoraflar, Cudi Dann kuzey yamaçlarndaki iki farkl yerden. Önceki kaytlarla birlikte, bu gözlemler Türk-Irak snr bölgesinde küçük bir pars popülasyonunun hayatta kaldn göstermektedir. Cudi Da, Türkiye, Irak ve ran arasnda hareket eden parslar için bir koridor görevi görebilir. Kaytlarmz, Türkiyede ve doal ortamda canl bir parsa ait olduu gibi, ülkemizde parsn varln sürdürdüüne dair kantlar içermektedir.
BNLERCE FOTORAF ARASINDAN çIKTI
Uzun yllar sonra parsn Anadoluda yaadn ortaya koyan bu ilk fotoraflarn fotokapanlarla çekildiini belirten Prof. Dr. Ahmet Karata, Binlerce fotokapan görüntüsü içinde pe pee çekilmi serileri saymaz isek Anadolu parsnn 3 görüntüsü bulunuyor. rnak DKMP Müdürlüü ile birlikte rnak ilinin biyoçeitlilik çalmalar srasnda ortaya çkan bir ekip çalmas dedi.
ANADOLUDAK LK BLMSEL KAYDI ZMRDEND
Anadolu Parsnn varlna ilikin yllardr çalmalar yaptklarn ve Türkiyenin her yerini gezdiklerini söyleyen Prof. Dr. Ahmet Karata, Rastgele fotokapanlar kuruluyor ve ne var ne yok envanter çalmalar yaplyor. Ayn bölgede srtlan, porsuk gibi dier türler de çkt. Envanter çalmas srasnda binlerce fotokapan görüntüsü içinde bunlar da denk geldi. Anadolu pars bilim dünyasnda ilk defa 1856 ylnda zmirin Nif Danda vurulan bir örnekle tantlyor. O günden beri, yani yaklak 160 yldan fazladr Türkiyede bu hayvann varln biliyoruz dedi.
EFSANE OLMUTU
1974te Ankara Beypazarnda vurulan ve MTAda doldurulmu olarak sergilenen Anadolu parsn hatrlatan Prof. Dr. Karata, Ondan sonra 1976da Kuadas Dilek Yarmadas Milli Parknda vuruluyor ve o gün bugündür hep bir efsane gibiydi. Hem basn hem de sosyal medya üzerinde birçok fotoraf yaymland. Bazs post olarak yerde yaylm haldeydi. Ama büyük ksm spekülatif görüldü diye konutu. Giresun, Tunceli, Erzincan, Artvin, Bitlis gibi illerden sürekli bu gibi post veya ölü bireylere ait görüntüler geldiine iaret eden Prof. Dr. Karata ama bunlarn ispatn yapmann çok zor olduunu vurgulad.
EN SON DYARBAKIRDA VURULMUTU
En son Diyarbakrda 5-6 yl evvel çnar ilçesinde vurulan pars hatrlatan Prof. Dr. Karata, O zaman balad dedikodular, sosyal medyada Bu bizim mi, rann m, Kafkasyann m? Zaten ne zaman böyle ilginç bir ey bulunsa hemen yurt dndan gelmitir yaklam söz konusu oluyor. Yani bizim doamzda 1850li yllara kadar aslann yaadn bile söylüyoruz. 1900 balarnda üç tür ceylanmz var ve daha nice hayvan türünün yaadn biliyoruz. Bugün ceylan iki tür kald. Anadoluda yaadna dair çita, aslan hep bilimsel yaynlarda geçiyor. Ama bir ksm bunlarn soyu tükenmi bir ksm ceylanda olduu gibi varln sürdürüyor. Bizde bir ey görüldüünde yani illa kökenini yurt dna dayandrmak gerekmiyor dedi.
IRNAKIN DOAL ÖNEM
Dr. Burak Akbaba ise rnakn, bozulmam doal yaps sayesinde, özellikle ekolojik gereksinimleri yüksek olan büyük memeli türler için farkl birçok ekosistem yapsnda çeitli habitat tiplerine ev sahiplii yaptna dikkat çekti.