Yeilay 2. Genel Bakan Yardmcs Dr. Mehmet Dinç, Kimyasal bamllk ne kadar hastalksa davransal bamllk da o kadar hastalktr. Tek bana kendime biraz sahip olaym, mücadele edeyim diyerek çözülmez. Bu hastaln tbbi tedavi, psikolojik destek ve psikoterapi ile çözülmesi lazm. dedi.
HABER MERKZ
Dünya Salk Örgütü, en son 1990 ylnda güncellenen Hastalklarn Uluslararas Snflamas (The International Classification of Diseases) tehis klavuzunun 2018 ylnda yenileneceini ve bilgisayar oyunu bamllnn da klavuzda akl hastal bal altnda yer alacan duyurdu.
Uzmanlar, günümüzde yediden yetmie herkesi adeta kskac altna alan, bireyleri yalnzlatran, sorunlu kiilikler haline getiren ve ileri aamalarda klinik vakalara dönütüren bu teknolojik esarete kar kullanclar uyard.
Yeilay 2. Genel Bakan Yardmcs Dr. Mehmet Dinç, internet ve teknoloji bamllnn, davransal bamllk olarak ele alndn, bunun dünya için yeni bir olgu olduunu, çok hzl bir ekilde ortaya çktn, çok yaygn bir ekilde dünyay sardn belirtti.
Özellikle Asya ülkelerinin bu durumdan ciddi anlamda muzdarip olduunu ifade eden Dinç, Güney Kore ve çinin, devlet düzeyinde tedbirler almaya baladn, çinde teknoloji bamllar için askeri kamplarn organize edildiini, Güney Korede, yatakl ve ayaktan 50nin üzerinde tedavi merkezi açldn aktard.
Dinç, Dünya Salk Örgütünün, online oyun bamllnn, bu konuda yeterince aratrma ve kriter olutuu için Hastalklarn Uluslararas Snflamas Tehis Klavuzunda yer alacan anlatt.
- Algnn tek bir boyuta kilitlenmesine sebep oluyor
Yetikinlerin de her geçen gün yaylan ciddi anlamda ekran bamll olduunu belirten Dinç, sözlerine öyle devam etti: Teknoloji ile özellikle erken yalarda çok fazla har neir olmak, algnn tek bir boyuta kilitlenmesine sebep oluyor. Dier alglarmz gelimiyor, bu durum beyin geliimini de olumsuz etkiliyor. 0-2 ya aras beyin geliimi açsndan çok kritik bir dönemdir. Bu dönemde çocuklarn, bebeklerin çok mümkün olduu kadar çok uyarcya maruz kalmalarn, onlara dokunmalarn, koklamalarn, tatmalarn, görmelerini, onlarla oynamalarn, esnetmelerini isteriz ki bu tür tecrübelerin hepsi beyin geliimi anlamnda çok kritik öneme sahip.
Bebeklikten itibaren teknolojiye mahkum braklan çocuklar, maalesef bu tecrübelere sahip olmadklar için beyin geliimi anlamnda dezavantajl olarak hayata balyorlar. Gerçek hayattan koparld için, gerçek hayatta mutlaka ihtiyaç duyduumuz becerilerden mahrum kalyor çocuklar. Bunlarn en banda da sosyal beceriler var. nsanlarla iliki kurma becerisi var, insanlarn duygularn okuyabilme, yüz ifadelerini anlayabilme, sözlerin arkasnda yatan anlam ve duyguyu çkartabilme becerileri var. Bunlarda özellikle yeni neslin çok ciddi anlamda sknt yaadn görüyoruz.
Bir dier meselenin ise gerçek hayat tecrübeleri, yani bedene yönelik yaplan yatrm olduunu anlatan Dinç, çocuklarda ve gençlerde, spor yapma, hareket etme, kaslarn gelimesi, kemiklerin güçlenmesi noktasnda ciddi anlamda problemlerin yaandn belirtti.
- Rol modellik çok kötü seyrediyor
Özellikle büyükehirlerde çocuklarn fiziksel anlamda enerjilerini boaltabilecekleri zeminlerden mahrum olduklarn vurgulayan Dinç, unlar kaydetti: Anne-babalarn çocuklara sk sk söyledikleri bir ey var bilgisayarn kapat, cep telefonunu kapat. Peki ne yapsn çocuk? Bilgisayar kapattnda bir hareket alan var m? Anne-babalarn olumsuz televizyon ve teknoloji kullanm var. Rol modellik de bu anlamda çok kötü seyrediyor. çok sk karlatmz bir durum var. Anne-babalar çocuklarn psikoloa getiriyorlar, bu çocuu bilgisayarn bandan kaldramyoruz. Sorduumuz soru kalksn ne yapsn?. Gelsin bizimle televizyon seyretsin diyor. O ekrandan bu ekrana, maalesef çözüm deil. çocuk ders çalsn bir televizyon seyredelim, çocuk kitap okusun biz bilgisayara bakalm, çocuk yaz yazsn biz cep telefonu ile oynayalm. Ciddi anlamda kötü örneklik olduunu görebiliyoruz. Temelde meselemiz özellikle büyükehirlerde, fiziksel anlamda hareket edebilecekleri, bedenlerini kullanabilecekleri mekanlarn oluturulmas.
çocuklarn kendilerini ifade edebilecekleri, yeteneklerini gelitirebilecekleri, olumlu geri bildirim alabilecekleri zeminlerin olumas lazm. Sosyallemeyle alakal büyük sknt var. Büyük ehirlerde kimsenin kimseyi tanmad binalarda yayoruz. Dolaysyla hepimizin sosyallemeye ihtiyacmz var. Gençler bu imkan bulamad zaman tabii ki sosyal medyann bandan kalkmyor.
- Online kumar bamll, tehlikeli boyutlara gelmeye balad
Teknoloji ve oyun bamll olan kiilerin hayatlarnn inanlmaz ekilde daraldn, renksizletiini ve zorlatn belirten Dinç, Uzun süreler teknolojinin tek bir boyutuna maruz kalan insanlar, dier faaliyetleri brakyorlar. Gerçek hayat sorumluluklarn yerine getiremez oluyorlar. likileri bozuluyor. Örenci ise okuldaki ders baarsnda ciddi düüler oluyor. Gelecekle alakal bir ey düünemez hale geliyorlar. çalyorsa iteki baars düüyor. diye konutu.
Online kumar bamllnn tehlikeli boyutlara gelmeye baladn gördüklerini aktaran Dinç, Bize, buna bal büyük maddi kayplar yaayan insanlar gelmeye balad. Gençlerde de bu oyunlara ümit balamak, ksa yoldan zengin olma düüncesi söz konusu olabiliyor. deerlendirmesinde bulundu.
- Bedensel temizliini yapamaz hale geliyor
nternet ve oyun bamll nedeniyle profesyonel yardm almak için kendisine bavuran vakalardan örnekler aktaran Dinç, Türkiyenin en zor kazanlan liselerinden birini kazanm bir çocuk lise birinci snfta ders çalmay brakyor, bir süre sonra ders baars düüyor, okuldan atlma noktasna geliyor. Toparlanmak bir tarafa okula kendisi gitmez hale geliyor. Anne-baba, öretmenleri, okul idaresi çocuk okula gitsin diye çaba sarf ediyor ama brakn okula gitmeyi, ders çalmay, bedensel temizliini bile yapmaz hale geliyor. ifadelerini kulland.
Üniversite döneminde olup, üniversiteyi uzun süre uzatm, bütün öz güvenini kaybetmi, kendisiyle ilgili hiçbir gelecek düünemeyen vakalarn da olduunu belirten Dinç, Babasna alayarak diyor ki baba bana ömür boyu bakar msn? çünkü bilgisayar oyunlarn brakp ayaklar üzerinde durabileceine inanmyor. dedi.
- Anne-babalar, çocuklara kendilerini güçlü hissedecekleri zeminler salamyor
Anne-babalarn, çocuklara kendilerini güçlü hissedecekleri zeminler salamadn anlatan Dinç, sözlerine öyle devam etti:
Bir dananm diyor ki sanal ortamda 3 krallk kurdum, gerçek hayatta tek bama otobüse binmeme izin vermiyorlar. Gerçek hayatta kendini güçlü görmüyor, kendi kendine karar alabilecei bir zemin salanmyor. Ama internette bir klan var, kendine bal adamlar var ve ona sayg duyuyorlar. nsanlar özellikle ergenlik döneminde sayg görme ihtiyac içindedir. Gerçek hayatta karlayamyorsa sanal anlamda karlamaya çalr. Evlilikte de öyle. Eler arasnda iliki, sevgi, iletiim bozulduu zaman, kii bunu çözme yönünde bir gayret gösteremedii zaman bu sefer sanal anlamda sevgi, ilgi, dikkat görmeye çalyor.
- Oyun deil, aamal bir cinayet plan
Dinç, gençler arasnda yaylan ve dünya çapnda yüzlerce intihar olayyla badatrlan Mavi Balina oyununa da dikkati çekerek, unlar kaydetti: Mavi Balina aslnda bir oyun deil, aamal bir cinayet plan. Kii adm adm kendini öldürüyor. Aamal intihar plan desek kimse girmeyecek bu sürece. Ama mavi balina oyunu diyorlar gençler merak ediyor. Bahislerle de alakal öyle bir ey var. Kumara, bahis diyor, ans oyunu diyor.
Aamalarda psikolojiyi inanlmaz derecede ypratma ve insan sosyal çevresinden koparma söz konusu. nsan tek bana kaldktan sonra psikolojiyi bozacak komutlar veriyor. Gece saat 4te kalk u müzii dinle diyor. Ya da gece kalk u iddet görüntüsünü izle diyor. Verdii komutlarda kimseyle 3 gün konumama var. Sosyal destek mekanizmasn da kaybettiinde psikolojik olarak ciddi anlamda zayflyor. Zayfladktan sonra öyle bir noktaya geliyor, intihar et komutuna kar gelecek gücü kendinde bulamyor.
nternet veya oyun bamll kriterlerini anlatan Dinç, unlar söyledi:
Birincisi belirginlik. Yani dardan bir insan benim hayatma baktnda, bütün davranlardan farkl olarak bir davrann bütün hayatmn merkezine oturduunu görür. kincisi, duygu durum deiimi için bir davran kullanmak. Yani, duygularm ifade etmek için tek kanal kullanyorum. Bir insan kafa datmak için sadece televizyon seyrediyorsa ve televizyon seyrettii zaman kafa datamyorsa bu artk bamllk haline gelmitir.
- Gerçek hayat ciddiye almamz gerekiyor
nternet ve oyun bamllarna gerçek hayat ciddiye almalar önerisinde bulunan Dinç, Kendi hayatmzla alakal bir çok eyi toparlayabiliriz ama bu biraz emek istiyor. nternetteki en cazip unsur, hiçbir emek vermeden bir sürü eyi deitirebiliyorsunuz. Gerçek hayat emek istedii için insanlar emek istemeyen tarafa gidiyorlar. Bu emek istemiyor ama zamanla bedeli ar oluyor. Gerçek hayat biraz ciddiye alp, yaamay umursayp, biraz emek vermemiz lazm. Hayatmz toparlamakla alakal. Sorunlardan internete kaçarak çözemiyoruz, bilakis büyütüyoruz. dedi.