dris-i Bitlisinin hem Anadoluda slam birliini salayan bir slam limi hem de Osmanlda Yavuz Sultan Selim ve kinci Beyazt dönemini yönlendiren bir devlet adam olduunu belirten Bitlis Eren Üniversitesinde görevli Tarihçi - Aratrmac Yazar M. Törehan Serdar, en büyük eksikliin dris-i Bitlisi yeterince tantlmamas olduunu kaydetti.
Serdar, En büyük eksikliimiz maalesef dris-i Bitlisi yeterince tanmamak ve tantmamak. Bu dris-i Bitlisi için bir hakaret, bizim için ise bir eksikliktir. dris-i Bitlisi Osmanlda Yavuz Sultan Selim ve ikinci Beyazt dönemini yönlendiren ahstr. ah smailin Dou ve Güneydouda igali balad zaman, Yavuz Sultan Selimi ah smaile kar uyaran dris-i Bitlisinin kendisidir. dedi.
dris yeri geldiinde bir komutan, slam limi ve doktordu
Herkesin dris-i Bitlisiyi bir tarihçi olarak bildiini ancak Bitlisinin çok farkl yönlerinin olduunu söyleyen Serdar, dris, sadece tarihçi deildir. Yeri geldiinde bir komutan, yeri geldiinde bir slam limi, yeri geldiinde bir doktordur. Avrupada binlerce insan veba hastalndan ölürken, dris-i Bitlisi iki ciltten oluan Veba Hastal ve Koruma Yollar isimli bir eser yazm. Hayvan ansiklopedisi kitab var. 40 hadis, 50 hadis kitab var. Fatiha tefsiri var. Tarih kitaplar zaten saymakla bitmiyor. Tacüt-Tevarih yazar Hoca Sadeddin Efendi, Vallahi drisin Het Behit eseri olmasayd, 8 cennet Osmanl tarihi kitab olmasayd, biz Osmanl tarihinin yakn dönemini, uzak dönemini hiç bilmeyecektik. Bunu drise borçluyuz. diyor. Keke bu yeni çekilmekte olan dizi Erturul böyle ban alp gidene kadar dris-i Bitlisinin eserinden faydalanp, doru dürüst bir hale getirilseydi. çünkü amacnn dna çkmaya balad. ifadelerini kulland.
Kan aktmadan fetihler yapan bir komutandr
Bitlisinin ayn zamanda büyük bir komutan olduuna dikkat çeken Serdar, Bitlisinin tarihteki hayatndan kesitler sunarak, kan aktmadan Diyarbakr ve Mardini fethettiini dile getirdi.
Kürd airetlerinden oluturduu 10 bin kiilik bir ordunun bana geçerek Diyarbakr fethettiini hatrlatan Serdar, Bu ordunun bana kendisi geçiyor. Bykl Mehmed Paayla birlikte Diyarbakr fethediyor. Mardinin fethine gidiyorlar. O dönem Mardin ah smailin damadnn elinde. çok kanlar dökülecek. ehrin içinde kalanlar ehlisünnet ve cemaatten. Ama koruma hepsi ahn elinde. Bykl Mehmed Paa saldraca zaman, dris-i Bitlisi brakmyor. Ben kan dökmeden o kaleyi alrm. diyor. Bakara Suresinden Bunlarn hepsi eytann oyunudur. Birlik ve beraberliinizi bozmayn. Allahn yolundan ayrlmayn. diye bu ayeti yazarak; ehrin içinde bulunan bir slam limine verilmesini istiyor. lim bunu okur okumaz kan dökülmeden ehrin anahtarn bykl Mehmed Paaya teslim ediyor. Diyarbakr fethinden sonra Silvan fethi için planlar kuruluyor. Bitlisinin planna burada uyulmad için ordu yeniliyor. Ben, bunu Bitlisinin ne kadar büyük bir komutan olduunu göstermek için söylüyorum. eklinde konutu.
Anadoluda slam birliini salad
dris-i Bitlisi sadece kitap yazmakla, komutan olmakla kalmam. O Anadolu da slam birliini salayan kiidir. diyen Serdar, sözlerini öyle sürdürdü:
Bugün Mardinden Hnsa kadar, 25 Kürd airetini, arkasnda Arap ve Acem airetlerinin birlik ve beraberliini salayp Osmanlya balayandr. 25 Kürd airetinden biri sonradan katlmyor. Ama 24 airet bir mektup hazrlyorlar. Kendi rzamzla, kendi isteimizle slam halifesi Yavuz Sultan Selim Hana biat eyledik. diye. Bunun karlnda Yavuz, Bitlisiye sadece turas ve imzasnn olduu bo fermanlarn veriyor. Benim yerime sen o airet reislerine ferman verme yetkisine haizsin. diyor. Hepsine birer tane flama, birer tane beylik nianesini gönderiyor. Sizler Osmanlnn has kollarsnz, has airetlerisiniz. diyor. Aynsn Irak, Suriyedeki Arap airetleri içinde yapyor. çaldran Sava kazanldktan sonra Yavuz Sultan Selim, ran halk seni seviyor, sen limsin, orada bulundun, u tatl dilinle bizi anlat. diyerek, drisi Tebrize gönderiyor. sfahana gidiyor. Yavuzu, Osmanly, nasl bir slam ülkesi olduunu anlatyor. Yavuz Sultan Selim ehre girdiinde millet alklarla karlyor. dris-i Bitlisi böyle bir devlet adam.
Bitlisiyi okuyalm, anlayalm onun tavsiyelerini yerine getirelim
Dou Anadoluda u anki Misak Milli snrlarn (Musul ve Kerkük hariç) Yavuz Sultan Selimin dris-i Bitlisi ile birlikte belirlediine deinen Serdar, bugünkü yöneticilerin mutlak surette Bitlisinin Osmanl sultanlarna ve devlet yöneticilerine yazd Nasihatler adl eserini okumalar gerektiini vurgulad.
Serdar, son olarak unlar kaydetti:
Ben onu her devlet yetkilisinin en büyüünden en küçüüne kadar, belediye bakanlarndan valisine, bakanlarmzdan cumhurbakanmza kadar herkesin okumasn isterim. Ne güzel nasihatler buyurmu. Devlet adaml nasl yaplmaldr? Nasl davranmaldr? Nelere dikkat etmelidir? Yavuz, bildiinden de taviz vermezdi. Yavuz, Bitlisiyi öyle seviyordu ki yannda ayrmyordu. O güne kadar sadrazamdan sonra yani bugünkü babakanlktan sonra en önemli makam defterdarlk yani kazaskerliktir. Bir Rumeli, bir Anadolu kazaskerlii vard. Srf dris-i Bitlisi hatr için Arap illeri kazaskerlii kuruyor ve dris-i onun bana getiriyor. Msr seferine çkarken, amda Bitlisi, Kudüsü ziyaret etmek istediini Yavuza söylüyor. Komutanlar kar çkmasna ramen Yavuz, dris-i yan alarak gidiyor. Burada dris-i Bitlisi Msr fethinin nasip olaca müjdesini Yavuza veriyor. Bizim dris-i Bitlisiyi anlamamz lazm. Onun gerek slam dinine, gerek bu ülkeye, gerek bugün dousuyla batsyla, Kürdüyle Türküyle Laz, çerkezi, Arabyla en çok ihtiyaç duyduumuz birlik ve beraberliimize yapt hizmetler takdire ayandr. dris-i Bitlisiyi okuyalm, anlayalm onun tavsiyelerini yerine getirelim.