Bu proje, ilk olarak 1964 yılında İstanbul Üniversitesi Prehistorya (Tarih Öncesi Arkeolojisi) kurucularından Prof. Dr. Halet çambel ve Chicago Üniversitesinden Prof. Dr. Robert John Braidwood ortak projesi olarak başlatıldı. Kazı başkanlığı daha sonra 1987-1992 yılları arasında Prof. Dr. Mehmet Özdoğan ve sonrasında 2015-2023 yılları arasında Prof. Dr. Aslı Erim-Özdoğan tarafından yürütüldü.
çayönü Tepesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, Diyarbakır ili Ergani İlçesinin 7 kilometre güneybatısında, Hilar köyü kuzeyinde yer alan bir yerleşim yeridir. İnsanlık tarihinin yerleşik yaşama geçiş sürecini temsil eden Neolitik Dönemin ilk dönemlerinden itibaren, yaklaşık 12.000 yıl önce ilk defa iskan edildi. Bu yerleşim yeri, sadece Anadolu değil, aynı zamanda Yakındoğu ve Levant coğrafyasında Neolitik Dönem kültür tarihini en iyi yansıtan yerleşimlerden birisi olması nedeniyle Dünya kültür tarihi için anahtar niteliğinde bir yerleşim yeridir.