Cumhurbakan karar ile Milli Park ilan edilen Hakkari ve Yüksekova arasndaki Cilo Dalarnn eteklerinde yer alan Türkiyenin en büyük vadi buzulu, küresel snmadan olumsuz etkilendi.
Önceki yl kesin korunacak hassas alan kapsamna alnan buzullarla ilgili çalma yürüten bilim insanlar, buzullarn 31 yllk süreçte yüzde 48 eridiini tespit etti.
çevre, ehircilik ve klim Deiiklii Bakan Murat Kurum da Konyada düzenlenen klim urasnda son yllarda yerli ve yabanc doaseverlerin urak noktas haline gelen buzuldaki erimeye dikkati çekti.
BUZULUN BÜTÜNLÜÜ BOZULMU
Van Yüzüncü Yl Üniversitesi (YYÜ) Peyzaj Mimarl Bölümü Öretim Üyesi Doç. Dr. Onur atr, Hakkarideki buzul tabakasnn sürekli erimesine ilikin uzun süredir çalma yaptklarn söyledi.
Dünyada yaygn olarak kullanlan uydu verileriyle hazrladklar bilimsel makalenin Hollandadaki bilimsel bir dergide yaymlandn belirten atr, u bilgileri verdi:
ki periyotta çaltk ve elde ettiimiz verilere baktmzda snmann buzullar üzerinde net bir etkisinin olduunu ortaya koyduk. 31 yllk süreçte yüzde 48 orannda bir erime olmu. çok net bir kayp var. Bu kayp buzulun bütünlüünü de bozmu. Dolaysyla ilerleyen zamanda bu erime devam edecek. Bu çalmalarda yaklak 530 hektar buz örtüsünün salam kaldn belirledik.
Erimedeki en büyük etkilerden birinin küresel snma olduunu vurgulayan atr, fiziki ve corafi koullarn da buz tabakalarn etkilediini aktard.
Günei dik alan yamaçlarda buz kütlelerinin büyük ölçüde kaybolduunu, günei daha yatay açyla alan bölgelerdeki buz kütlelerinin daha çok korunduunu tespit ettiklerini anlatan atr, sözlerini öyle sürdürdü:
Bu erime ne yazk ki daha çok parçal tabakalarn olumasna neden oluyor. Bölgede bütünlüü bozulmu parçal buz tabakalar daha hzl eriyor. Küçük tabakalardan balayarak büyük tabakalarn da yava yava eriyeceini öngörüyoruz. Son 30 ylda beklenenin üzerinde bir çözülme söz konusu. 2020de buras Milli Park ilan edildi. Yaklak 7 bin 500 hektarlk bir alan. Bu bölgenin daha hassas korumaya alnmas çok büyük bir avantaj. Kontrollü bir geçi art. Küresel snmann yannda bir de insan basks olursa daha çok eriyecek.
ERME BUNDAN SONRA DA DEVAM EDECEK
Kentteki buzullara yönelik çalma yapan ve kutup aratrmalar çalmalar için 2018de Antarktikaya giden ekipte yer alan Hakkari Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Nuri Bodur ise küresel iklim deiikliine bal buzul erimelerinin belirgin ekilde arttn söyledi.
Bilim insanlarnn buzul alanlarnda zaman zaman çalma yürüttüünü ifade eden Bodur, unlar kaydetti:
Türkiyede buzullarn yann yaklak 1-2 milyon yl olduunu yaplan incelemelerden biliyoruz. Yaptmz son gözlemler sonucunda buzullardaki erime sürecinin hzlandn görüyoruz. Bunun da bölgesel olarak mikro iklim, ekosistem, bitki örtüsü ile tarm ve hayvanclk açsndan büyük etkilerinin olduunu söyleyebiliriz. Günümüzde bölgenin iklim koullar zaman içerisinde farkllat ve kuraklk da artt. Bölgemizdeki buzullarn geçtiimiz yllara göre geri çekildiini ve dolaysyla daha küçük alanlar ekline dönütüü görülmektedir. Dolaysyla hzla yaanan erimenin bundan sonra da devam edecei tahmin ediliyor.
BURASI KESNLKLE MÜDAHALEYE KAPALI
çevre, ehircilik ve klim Deiiklii Van l Müdürü Ali Kemal Atl da buzullarn bulunduu bölgenin korunmasna yönelik çalmalarn devam ettiini belirtti.
Bölgede sürekli denetimler yaptklarn anlatan Atl, u deerlendirmede bulundu:
Buzullarda son yllarda iklim deiikliinden kaynakl erimeler olduu görülüyor. Hazrlanan Ekolojik Temelli Bilimsel Aratrmalar Raporu dorultusunda Tabiat Varlklarn Koruma Van Bölge Komisyonu tarafndan alnan kararlar ve tescil dosyasn bakanlmza gönderdik. 2019da Sayn Cumhurbakanmzn kararyla bu alan kesin korunacak hassas alan ilan edildi. Buras müdahaleye kapal. 24 kilometrekarenin üzerinde bir alan. Zaman zaman ilgili kurumlarla denetimlerimiz oluyor. Tüm yazmalarmz tamamladk, ilgili tüm kurumlara bilgi verdik. Bu anlamda çalmalarmz, denetimlerimiz devam edecek.