Diyarbakr Barosu çocuk Haklar Merkezi, Dünya çocuk Haklar Günü nedeniyle hazrladklar raporu baro binasnda düzenledikleri basn toplants açklad. Baro yöneticilerinden Mehdi Özdemirin de katld toplantda raporu, çocuk Haklar Merkezi üyesi Mehmet Emin Gün okudu. çocuk Haklar Sözlemesinin dünya üzerindeki en geni katlml belge olma özelliini tadn belirten Gün, Türkiyede çocuk hak ihlallerinin hayatn her alannda youn bir ekilde yaandn söyledi.
çEKNCE KALDIRILSIN
Gün, Türkiye tarafndan çocuklarn eitim, ifade özgürlüü, kendi kültürünü yaatma ve kendi dilini kullanma haklarn kapsayan sözlemenin 17, 29 ve 30. maddelerine konulan çekincenin kaldrlmasn istedi.
ETMDEN UZAK KALDILAR
Salgn nedeniyle yüz yüze eitime ara verilen dönemde çocuklarn eitimden uzak kaldna deinen Gün, mkan yeterli olan çocuklar ise farkl ekillerde desteklenerek eitimlerine devam edebilmitir. u an ikinci veya üçüncü snfta olup da henüz okuma yazma bilmeyen çocuklar ile eitimine olmas gerektii gibi devam eden çocuklarla ayn anda karlalmas eitimde frsat eitliini salamaya yönelik politika üretilmemesinin sonucudur dedi.
Salgn nedeniyle çok sayda i yerinin kapatldn, bu nedenle farkl i arayna giren ailelerin eitim hakkndan mahrum braklm olan çocuklar da çaltrmak zorunda kaldnn altn çizen Gün, bu süreçte çocuk içiliinde art yaandn belirterek çaltrlrken yaamlarn yitiren çocuklar hatrlatt.
CEZASIZLIK POLTKASI
Kamu gücünün, idari yetkililerin sorumluluunun bulunduu olaylarda çocuklarn maruz brakld hak ihlallerinin göz ard edilerek cezaszlk politikas ile faillerin korunmak istendiine dikkati çeken Gün, yaanan baz örnekleri u ekilde sralad:
* 8 Kasm 2018 tarihinde çorluda meydana gelen tren kazasnda hayatn kaybeden çocuklar; 18 yandaki Serhat ahin, 16 yandaki Sena Köse, 14 yandaki Bihter Bilgin, 12 yandaki Gülce Dikmen, 9 yandaki Ouz Arda Sel, 7 yandaki Mavinur Tiflizden, 5 yandaki Ömer Alperen Can ve 10 aylk Beren Kurtulu için henüz adalet salanmam, bunun yerine hayatn kaybedenlerin yaknlar ve avukatlar yarglanmtr.
* 2 Ekim 2015te zrhl araçtan açlan ate sonucu hayatn kaybeden 12 yandaki Helin Hasret enin Diyarbakr 1. Ar Ceza Mahkemesinde görülen dosyasnda yarglamann durdurulmas kararndan sonra sank polis hakknda soruturma izni verilmi ve yarglanmaya devam edilmektedir.
* 11 Eylül 2019da zrhl araç çarpmas sonucu hayatn kaybeden 6 yandaki Efe Tektekinin Diyarbakr 9. Asliye Ceza Mahkemesinde görülen dosyas devam etmektedir. Dosya kapsamnda trafik polisleri tarafndan hazrlanan raporda Efe Tektekinin babas Ahmet Tektekin çocuunu gözetmedii iddias ile asli kusurlu, sank polis ise tali kusurlu bulunmutur.
* 3 Eylül 2021 günü rnakn dil ilçesinde, sokakta bisiklet sürerken zrhl aracn çarpmas sonucu yaamn yitiren 7 yandaki Mihraç Mirolu trafik polisleri tarafndan hazrlanan raporda asli kusurlu olarak gösterilmitir.
CEZAEVNDEK çOCUKLAR
Anneleriyle birlikte cezaevinde tutulan çocuklara dikkat çeken Gün, Cezaevleri çocuklarn ruhsal ve fiziksel geliimlerini salkl bir ekilde tamamlamalar için uygun yerler deildir. Gerek hükümlü/tutuklu çocuklarn gerekse de anneleriyle birlikte cezaevlerinde bulunan çocuklarn alkonulmasna son verilerek çocuk dostu çözümler üzerine çalmalar yaplmaldr. Merkezimiz tarafndan hazrlanan Diyarbakr çocuk ve Gençlik Kapal Ceza nfaz Kurumunda yaanan hak ihlallerine ilikin raporda da belirttiimiz üzere çocuklar cezaevlerinde; salk hakkna ulamakta zorluk çekmekte, eitim hakkndan mahrum braklmakta, akran zorbalna maruz braklmaktadrlar iddiasnda bulundu.
62 çOCUUN DOSYASI TEMDE
çocuk Adalet Sisteminin iyiletirilmesi için çalmalar yaplmas yerine çocuklarn sistem içinde örselenmesi sonucunu douracak ilemlerin yapldnn ilere süren Gün, Uzun süren yarglamalar, çocuk adalet sistemi içerisindeki profesyonellerin i yükü ve yeterlikleri, çocuk dostu yarglama ilkelerine aykr ilemler nedeniyle adalet sistemi içerisine giren çocuklar hak ihlaline uramaktadr. çocuk Koruma Kanununun 15. maddesine göre, Suça sürüklenen çocuk hakkndaki soruturma çocuk bürosunda görevli Cumhuriyet savcs tarafndan bizzat yaplr. Yasal düzenlemenin aksine; Suça sürüklenen çocuklar hakknda yürütülen 3713 sayl Terörle Mücadele Kanunu kapsamndaki suç tanmlarna özgü soruturmalar, TEM Büroda görevli Cumhuriyet Savclar tarafndan takip edilmektedir. 2021 ylnn ilk 8 ay içerisinde 12-18 yalar arasnda 62 çocuun soruturma dosyas TEM Büroda görevli Cumhuriyet Savclar tarafndan yürütülmütür. Bu veriler bizlere çocuk adalet sistemi içerisinde bulunan azmsanmayacak sayda çocuun, kendine özgü makamlar yerine yetikinler gibi muameleye maruz brakldn göstermektedir diye aktard.
YAANAN ÖRNEKLER
Gün, bu konu ile ilgili yaanan örnekleri ise u ekilde sralad: 09.08.2021 tarihinde Diyarbakr Kent Ormannda meydana gelen yangn sebebiyle yalar 12 ile 14 arasnda deien 4 çocuun soruturma dosyas TEM Büroda görevli Cumhuriyet Savcs tarafndan tahkikat aamas batan sona hukuksuz bir ekilde yürütülmü ve dosya kapsamnda yeterli delil olmamasna ramen çocuklar hakknda tutuklama karar verilmitir. çocuklar hakknda adli kontrol tedbir hükümlerinin uygulanmas yeterli olacakken son çare olan tutuklama tedbirine karar verilmesi çocuk adalet sistemine hakim olan ilkelerin yerine getirilmemesi durumunda çocuklar yönünden oluabilecek hak ihlallerinin boyutunu göstermektedir. 31 Temmuz 2020 tarihinde Diyarbakrn Dicle ilçesinde kaybolan 3 yandaki Miraç çiçek aradan geçen uzun zamana ramen bulunamam ve hakknda yürütülen soruturma dosyas kapsamnda daimi arama karar verilmitir.
KAYBOLAN çOCUKLAR
Türkiyede günde ortalama 32, ylda ise 10 bin çocuun kaybolduunu aktaran Gün, kayp çocuklara ilikin tam saynn bilinmediini ve düzenli raporlarn yaynlanmadna dikkat çekti.
160 çOCUK CNSEL STMARA URADI
Son olarak cinsel istimar sorununa deinen Gün, unlar söyledi: Cinsel istismarn çocuklarn maruz brakld yetikin iddeti türlerinden yalnzca biri olup düzgün ileyen bir çocuk koruma sisteminin olmamas nedeniyle çocuklara gereken destek salanamamaktadr. Basna yansyan verilere göre 2021 ylnn ilk 10 ay içerisinde 160 çocuk cinsel istismara maruz braklmtr. TÜKin 2021 yl içerisinde yaynlad ve 2020 yln kapsayan istatistiklere göre cinsel istismar suçlarnda bir önceki yla göre yüzde 21lik bir azalma olduu belirtilmi ise de bunun pandemi sürecinde yaanan tespit ve ihbar zorluu ile yakndan ilgisi bulunmaktadr. Pandemi sürecinde çocuklar sosyal hayattan ve okul hayatndan izole olduklarndan maruz brakldklar cinsel istismar güvendikleri kiilere anlatamam ve bu sebeple cinsel istismar vakalar adli mercilere ulaamamtr.
Hak temelli ve bütüncül bir çocuk koruma politikas oluturulmas gerektiini belirten Gün, her çocuun güvenli bir yaam, eitime eriim, frsat eitliine sahip olma, eit bir muamele görebilme ve zulüm görmeden büyüme hakkn savunmaya devam edeceklerini söyledi.