Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlnca Türkiyede ilk kez Erken Yata ve Zorla Evliliklerle Mücadele Strateji Belgesi ve Eylem Plan tasla hazrland.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakan Fatma Betül Sayan Kayann 2018 ylnda yürürlüe konulacan açklad, Erken Yata ve Zorla Evliliklerle Mücadele Strateji Belgesi ve Eylem Plannn tasla tamamland.
çalmalar Kadnn Statüsü Genel Müdürlüü öncülüünde yürütülen ve ilgili kurum ve kurulularn görüüne açlan taslak plan, 2018-2023 yllar arasnda erken yata ve zorla evliliklerin önlenmesi ile kz çocuklarnn güçlendirilmesine yönelik 5 ana hedef ve 29 faaliyetten oluan kapsaml önlemleri içeriyor.
Kamu kurum ve kurulular, yerel yönetimler, üniversiteler ile sivil toplum kurulularna geni sorumluluklar getiren plana son ekli, görülerin alnmasnn ardndan verilecek.
EN çOK EVLLK ARIDA
Erken yata ve zorla evliliklerle ilgili uluslararas ve ulusal bazda istatistiklere de yer verilen taslakta, bu tip evliliklerin Türkiyede suç olmas sebebiyle 18 yandan önce gerçekletirilen evliliklere ilikin resmi verilerin de 16 yanda hakim karar ve 17 yanda anne ve baba ya da yasal vasinin izni ile gerçekletirilen evliliklerle snrl olduu anmsatld.
Taslak planda, TÜK verilerine göre, 2002de 37 bin 263 olan 16-17 yanda evlenen kz çocuklarnn saysnn 2016da 27 bin 637ye dütüüne ve bu orann toplam evlenmeler içerisindeki paynn yüzde 7,3ten yüzde 4,6ya gerilediine dikkat çekildi. Verilere göre, erkek çocuklar için de 2002de 2 bin 592 olan erken yata evlenme says, 2016da bin 319da olarak belirlendi.
2016 yl verilerine göre, kz çocuk evlenmelerinin toplam evlenmeler içindeki orannn en yüksek olduu il, yüzde 15,7 ile Ar oldu. Bunu yüzde 14,9 ile Mu ve yüzde 14,3 ile Kilis izledi. Kz çocuk evlenmelerinin toplam evlenmeler içindeki orannn en düük olduu iller ise yüzde 1,1 ile Tunceli, yüzde 1,3 ile Trabzon ve yüzde 1,5 ile Karabük oldu.
15-19 YA GRUBUNDAK GEBELKLERN SAYISI 81 BN AZALDI
Taslakta, 15-19 ya arasnda yaplan doumlar ifade eden adölesan gebelikler ve bu ya grubunda yaplan canl doumlarla ilgili güncel verilere de yer verildi. Buna göre, son 15 yllk süreçte 15-19 ya grubunda yaanan gebeliklerin says 81 bin azald. 2001de toplam doumlar içerisindeki oran yüzde 0,21 olan 15 yan altnda gerçekleen doumlar ise 2016da yüzde 0,01e dütü. Baka bir ifadeyle bu ya grubundaki doumlar, son 15 ylda yüzde 91 azald.
Adölesan dourganlk hz ise 2001 ylnda binde 49 iken, 2016 ylnda binde 24e geriledi, 15-19 ya grubundaki her bin kadn bana 24 doum dütü.
DÜNYADAK DURUM
Taslak eylem plannda, UNICEFin erken yata ve zorla evliliklere yönelik dünyadaki durumu gözler önüne seren verileri de paylald. Bu verilere göre, erken yata evlilikler dünyann her bölgesinde görülebilen bir sorun olmakla birlikte özellikle yoksul bölgelerde varln gösteriyor.
Erken yata evlilikler en youn, her 5 kzdan 2sinin 18 yandan önce evlendirildii Güney Asya (yüzde 45) ile Güney Afrikada (yüzde 45) görülürken, bunu yüzde 39 oranyla Sahra-Alt Afrika bölgesi takip ediyor. Latin Amerika ve Karayiplerde yüzde 23, Orta Dou ve Kuzey Afrikada ise yüzde 18 olan erken yata evlilik oran, Orta Asya ve Bat Avrupada yüzde 10 seviyesinde bulunuyor. Küresel bir ortaklk olan Girls Not Bridesn (GNB) tespitlerine göre ise dünyada erken yata evlenme eiliminin bugünkü hzyla sürmesi halinde 2050 yl itibaryla çocuk yata evlendirilen kadnlarn saysnn 1,2 milyar olaca tahmin ediliyor.
MEVZUAT DEECEK
Erken Yata ve Zorla Evliliklerle Mücadele Strateji Belgesi ve Eylem Plan taslanda yer alan önlemlere göre, çocuk Haklarna Dair Sözleme, Kadna Kar Her Türlü Ayrmcln Önlenmesi Sözlemesi (CEDAW) ve stanbul Sözlemesi bata olmak üzere Türkiyenin çocuk, kadn haklar, iddetle mücadele gibi konularda taraf olduu uluslararas sözlemeler çerçevesinde temel kanunlar ve ilgili mevzuatta deiiklie gidilecek. Bu deiiklere yönelik bir tavsiye raporu da hazrlanacak.
Ayrca Türk Ceza Kanunu, Türk Medeni Kanunu, çocuk Koruma Kanunu ve ilgili dier mevzuatn erken yata ve zorla evliliklerle mücadelede etkin uygulanmasyla ilgili gerekli tedbirler alnacak.
Erken yata ve zorla evliliklerle mücadelede Kavramlar Sözlüünün oluturulmasnn öngörüldüü eylem planna göre, ayrca bu konudaki aratrma ve bilimsel çalmalar tevik edilecek, projeler desteklenecek. Bakanlkça erken yata ve zorla evliliklerin yaygnl, nedenleri ve sonuçlarna ilikin ulusal ölçekte kapsaml bir de saha aratrmas gerçekletirilecek.
ÖZEL BURS VE SOSYAL YARDIM PROGRAMLARI UYGULANACAK
Kz çocuklarn örgün eitime eriimi ve devam konusunda yaad sorunlarn tespitine ilikin bir aratrma yaplaca belirtilen taslakta, e-Okul sisteminde yer alan devamszlk ve okulla iliiin kesilme sebeplerine nianllk nedeniyle ayrlma ve evlilik nedeniyle ayrlma kategorilerinin de eklenmesinin planland bildirildi.
Kz çocuklarnn okula devam oranlar takip edilerek örgün eitime eriim ve devamlarnn salanmas hedefinin yer ald taslak plana göre, okullarda bu konuda erken uyar sistemi ve riskin önlenmesine yönelik tedbirler de alnacak.
Özellikle erken yata ve zorla evliliklerin youn olduu bölgelerde iklim ve ulam artlar göz önünde bulundurulmakszn tama yolu ile eitime eriim iyiletirilecek.
Erken yata ve zorla evliliklerin yüksek, kz çocuklarnn okullulama oranlarnn düük olduu illerde erken yata ve zorla evliliklerle mücadele politikalarna duyarl burs ve sosyal yardm programlar uygulanacak. Bu kapsamda parasz yatl ve bursluluk snavlar özellikle erken yata evliliklerin yüksek olduu bölgelerde duyurularak kz örencilerin söz konusu snavlara katlm tevik edilecek.
KIZ çOCUKLARINA YÖNELK BURSLAR ARTTIRILACAK
Kz çocuklarna verilen burslarn, eitim ihtiyaçlarna harcanmasna yönelik izleme sisteminin gelitirilmesi öngörülen taslaa göre, özellikle 5. ve 9. snflar olarak ön plana çkan kritik geçi dönemlerinde kz çocuklarna yönelik burslar arttrlarak devam salanacak.
Erken yata ve zorla evlilikle mücadelede Türkiyede bulunan tüm yabanc uyruklu çocuklarn durumlar da göz önünde bulundurulacak. Ayrca mevsimlik, tarm ve benzeri iler nedeniyle eitimlerine devam etmeyen çocuklarn eitime, okula devamlar için çalmalar yürütülecek.
Bakanln ASDEP personelleri, yaptklar ev ziyaretlerinde erken yata ve zorla evlilikler konusunda riskli durumda bulunan aile ve örencileri de belirleyerek gerekli destek ve yönlendirmeleri yapacak.
8 L çN ÖZEL ÖNLEM
Öte yandan, taslak planda yer alan bilgilere göre, Bakanlk bu yl erken yata ve zorla evlilik oranlarnn yüksek olduu illere yönelik özel çalmalar da yürüttü.
Bu kapsamda zmir, Diyarbakr, anlurfa, Mardin, Antalya, Kars, Ar, Idr illerine yönelik saha ziyaretleri gerçekletirilirken, her il için Erken Yata ve Zorla Evliliklerle Mücadele l Eylem Planlar da oluturuldu.