Arlkla Kürtlerin yaad Dou ve Güneydou illerindeki hayr oylar çounlukta ama 1 Kasm seçimleriyle kyaslandnda oy farkllamalar evet lehinde oldu.
2015te yaplan 7 Haziran ve 1 Kasm seçimlerinde Kürt seçmenin tercihleri seçim sonuçlarnn kbetini belirlemiti. Üstelik Türkiyenin en önemli sorununun kalbinin att bu illerde seçmen tercihinin anlam da bakayd. Hendeklerle birlikte çatmalarn ehirlere tanmas, seçmenin 7 Hazirandan 1 Kasma ksmen de olsa HDPden kopmasna yol açt. Ancak yine de HDP bölgede birinci parti olmay sürdürdü.
KÜRT SYASLERN TUTUKLANMASI
Seçimlerden yaklak 1,5 yl sonra siyasette gerilimin yükselmesi ve HDP Ebakan Selahattin Demirta ve milletvekillerinin tutuklanmas, belediyelerin neredeyse tamamnn kayyuma devredilmesine ramen bölgede seçmenin tepkisizlii baka bir siyasi okumay da beraberinde getirdi. HDP cephesine yakn baz uzmanlar da isimlerini vermeden de olsa seçmenin HDPden vazgeçmediini ancak parti ile arasna mesafe koyduunu söyledi.
te tüm bu yaananlar Cumhurbakanl sistemi için gidilen referandum sürecinde Kürt seçmenin nerede duracan, tercihinin ne olacan önemli balklardan birini haline getirdi. Bölgede seçmenin HDPye hl tepkili olduu, tepkisini de AK Partiye oy vererek olmasa bile sanda gitmeyerek gösterecei iddia ediliyordu.
BÖLGEDEK OY DENGESNN DEM
Oy kullanmaya bat illerinden erken balayan Dou ve Güneydou illerinde sonuçlar da dier illerden önce ortaya çkmaya balad. Genel tablo partisine tepkili de olsa HDP seçmeninin tercihini çok büyük ölçüde deitirmediini ortaya koydu.
Baz illerde katlmn 5-7 aralnda dütü. Baz illerde bu düü HDPnin oy oranndan düerek sanda Hayr olarak yansd. Hakkari, rnak gibi HDPnin neredeyse tek parti olduu baz illerde ise AK Partide temsil edilen Evet oylar oransal olarak yüzde 25in üzerine çkarak HDP açsndan sürpriz yapt. Arlkla Kürtlerin yaad iller HDPnin yannda duruunu deitirmedi ve Hayr dedi. Bölge Hayr dedi ama HDPden yaanan oy kaymalar Türkiye genelindeki Evet oylarna önemli katk yapt.
DYARBAKIRDA YÜZDE 67 HAYIR DED
7 Haziran seçimlerinde katlm yüzde 86 olmu, HDP Diyarbakrda toplam oylarn yüzde 79unu alarak bir rekora imza atmt. AK Partinin oy oran ise yüzde 14tü. 1 Kasm seçimlerinde bu tablo deiti. Diyarbakrda katlm oran yüzde 84,97 idi. HDP yüzde 72,8, AK Parti ise yüzde 21,4 orannda oy almt. Referandumda Diyarbakrda seçimlere katlm oran yaklak yüzde 4 orannda geriledi. Bu oran HDP oylarna düü olarak yansd. Hayr oylar yüzde 67,4, Evet oylar ise yüzde 32,5 oldu. Seçmen says olarak bakldnda da HDP oylarndaki ksmi düü görülüyor. Buna göre 1 Kasmda 576 bin seçmenin HDPye, 169 bin seçmenin AK Partiye oy verdii Diyarbakrda Hayr oylar 524 bin, Evet oylar ise 251 bin olarak gerçekleti. Yani HDPnin 1 Kasma göre neredeyse 52 bin seçmenin oyunu kaybettii, AK Partinin ise 80 binin üzerinde seçmenden oy ald görüldü.
MARDN BÖLGESNDEK DAINIKLIK
Bölgenin büyük illerinden bir dieri Mardin. 7 Haziranda Mardinde HDPnin oyu yüzde 73, AK Partinin yüzde 19 olmutu. Katlmn yüzde 86 olduu 1 Kasm seçimlerinde ise HDPnin oylar yüzde 68, AK Partinin oylar ise 28,5 oldu. Referandum sonuçlar ise HDP cephesinde kayb beraberinde getirdi. Katlmn yüzde 82 olduu Hayr oylar yüzde 59, Evet oylar ise yüzde 40,9 olarak gerçekleti.Yani 1 Kasmda 258 bin 384 oyun HDPye, 107 bin 804 oyun AK Partiye verildii Mardinde, 215 bin Hayr, 149 bin 558 Evet oyu çkt. Bu ilde HDPnin kaybettii seçmen says olan 43 bin kadar oyun AK Parti tarafndan temsil edilen Evet cephesine geçtii görülüyor.
BNGÖL TERCHTE EVET DED
HDPnin 1 Kasmda oransal olarak en çok oy kaybettii illerden biri Bingöldü. 7 Haziran seçimlerine göre gerçekleen bu oy kayb referandum sonuçlarna da yansd. 7 Haziran seçimlerinde Bingölde AK Parti yüzde 46,9 ile birinci partiydi. HDP ise yüzde 40,9 orannda oy almt. 1 Kasm seçimlerinde bu oy oranlar yüzde 64,6 AK Parti, yüzde 29,5 olarak deiti. Referandumda katlm oran deimedi ama Evet oylar yüzde 73,2, Hayr oylar ise yüzde 26,8 olarak gerçekleti.
134 bin seçmenin oy kulland Bingölde 1 Kasm seçimlerinde 38 bin seçmen HDPye, 83 bin seçmen AK Partiye oy vermiti. Referandumda AK Parti cephesinde toplanan Evet oylar 95 bini geçti. HDP oylar ise 36 bin oldu.
TUNCEL HAYIRDAN YANA
Hayr oylarnn Türkiyede en yüksek çkt il ise Tunceli oldu. 7 Haziran ve 1 Kasm seçimlerini açk ara HDPnin kazand ehirde 7 Haziran seçimlerinde HDP-CHP blou yüzde 80, 1 Kasm seçimlerinde ise yüzde 84 oy almt. 16 Nisan referandumunda Hayr oylar yüzde 80 olarak gerçekleti. Bu oranla Tunceli Türkiye genelinde oransal olarak en çok Hayr diyen il oldu. Ancak düük olsa da Tuncelide Evet oylarnn oran da önemli. ehirde AK Parti son seçimlerde yüzde 11,7 orannda oy almt. Evet oylar ise yüzde 20 çkt. 1 Kasm seçimlerinde MHP Tuncelide yüzde 5,9 oy almt. Tuncelide 1 Kasm seçimlerinde HDP ve CHP seçmenden toplam yaklak 42 bin oy almt, bu oy says hemen hemen deimedi. Ama 1 Kasm seçimlerinde Ak Partinin oy says 5 bin 800dü. Bu say referandumda 9 bin 800e çkt.
VAN BÖLGESNDE HDP GERLED
Van da HDP cephesinde toplanan Hayr oylarnn neredeyse katlm oranndaki düü kadar geriledii illerden biri oldu. 1 Kasm seçimleri ile karlatrldnda katlm oran yüzde 81den yüzde 75e dütü. 1 Kasm seçimlerinde HDP yüzde 65,5, AKP yüzde 30 oy almt. Referandumda Hayr oyu yüzde 57 oldu. Evet oylar ise yüzde 42 çkt.
Bu oranlarn saylara yansmas sonuçtaki farkn biraz daha etkili görünmesini beraberinde getiriyor. 1 Kasm seçimlerinde 310 bin seçmen HDPye, 142 bin seçmen AK Partiye oy vermiti, Referandumda ise HDP cephesinin 52 bin seçmenin oyunu kaybettii görüldü. 258 bin seçmen Hayr dedi. HDPnin kaybettii oy Evet cephesine geçti. 193 bin seçmen Evet oyu kulland.
1 Kasm seçimlerinde HDPnin yüzde 68, AK Partinin yüzde 26,9 orannda oy ald Arda katlm yüzde 4 orannda geriledi ve referandumda yüzde 71 olarak gerçekleti. Hayr oylar ise HDPnin oyunun yüzde 14 altna dütü yüzde 56 oldu. Evet oylar ise yüzde 43.4 olarak gerçekleti. HDPnin kaybettii kadar oyun Evet cephesine geçtii illerden biri de Ar. Arda 1 Kasm seçimlerinde HDP 145 bin, AKP 60 bin oy almt. 16 Nisan referandumunda ise Evet cephesi 87 bin, Hayr cephesi 115 bin oy ald.
HAKKAR VE VANDA SÜRPRZ
Katlm orannn dütüü illerden biri de HDPnin tek parti olduu Hakkari oldu. 1 Kasm seçimlerinde Hakkaride katlm oran yüzde 88di. HDP ise yüzde 86 oy almt. Referandumda katlm oran yüzde 80 oldu. Oy dalm ehirde Eveti temsil eden AK Parti lehinde deiti. Hayr yüzde 68,5, Evet ise yüzde 31,5 oldu. Hakkaride 1 Kasm seçimlerinde HDPnin ald oyu 114 bin seçmen vermiti. AKPye oy veren seçmen says ise 17 bin idi. Oy deiimi rakamlara ise 41 bin Evet, 85 bin Hayr olarak yansd.
rnak da oy oranlar Hakkariye paralel giden bölge illerinden. rnakda katlmn yüzde 92 olduu 7 Haziran seçimlerinde HDP yüzde 85,3, AK Parti yüzde 8,79 oy almt. 1 Kasmda katlm yüzde 90 oldu. HDP yüzde 85,5, AK Parti yüzde 11,1 orannda oy ald. Referandumda ise ehir genel olarak Hayr oyu kulland ama HDP oy kaybetti. Öncelikle katlm yüzde 6 orannda dütü ve yüzde 84 oldu. Ancak HDPnin temsil ettii Hayr oylar yüzde 14 geriledi ve yüzde 71de oldu. Evet oylar ise yüzde 28.59 çkt. 1 Kasm seçimlerinde HDP 183 bin seçmenden, AK Parti ise 23 bin seçmenden oy almt. Referandumla gelen deiim rakamlarda kendisini öyle gösterdi: 59 bin seçmen Evet, 148 bin seçmen Hayr oyu verdi.
MUUN TERCH BU KEZ DET
Muda da deiim yaand. 1 Kasm seçimlerinde HDP ehirdeki seçmenin yüzde 61,8inin oyunu alarak birinci parti olmutu. AK Partinin oyu ise yüzde 33,9 olarak gerçeklemiti. Muta referandumda ehrin tercihinin deitii görüldü. Evet oylar yüzde 50,6, Hayr oylar ise yüzde 49,3 oldu. Oy saylarnda deiimi daha çarpc olarak görmek mümkün. 1 Kasm seçimlerinde ehinde AK Parti 61 bin, HDP 112 bin oy almt. Referandumda Evet oylar 87 bin, Hayr oylar ise 85 bin oldu.
BTLS VE SRTTEK SONUçLAR
AK Parti ile HDPnin baaba yart illerden Bitliste ise bu defa yar kazanan AK Partinin temsil ettii Evet cephesi oldu. ehirde Evet oyu 87 bin ile yüzde 59, Hayr ise 60 bin ile yüzde 40,6 çkt. 1 Kasm seçimlerinde ise AK Parti 65 bin, HDP ise 73 bin oy almt. Oy oranlar ise HDPnin yüzde 49, AKPnin ise yüzde 43tü.
Siirtte Evet cephesi lehine oy deiimi yaanan bölge illerinden biri oldu. 1 Kasm seçimlerinde ehirde HDP yüzde 58 oy alan, AK Parti yüzde 36 oy almt. Buna göre HDPye oy veren seçmen says 81 bin 700, AK Partiye oy veren seçmen says ise 51 bin 400dü. Referandumda Hayr oylar yüzde 52 ile önde çkt. Bu ilde HDPnin oy kayb 74 bin olarak gerçekleti. AK Parti tarafndan temsil edilen Evet oylar ise 68 bin oldu. Bu ilde 1 Kasm seçimlerinde katlm oran yüzde 85 iken referandumda yüzde 83 oldu.