Ftr sözlükte orucu açmak, fitre de yaratl anlamna gelir. Buna Ftr sadakas denir ki, ftrat sadakas, yani sevap için verilen yaratl atiyyesi demektir. Dini bir terim olarak öyle tanmlanr: Ramazan Bayramna yetien ve temel ihtiyaçlarnn dnda belli bir miktar mala sahip olan Müslümanlarn kendileri ve velyetleri altndaki kiiler için yerine getirmekle yükümlü bulunduklar mali bir ibadettir.
Bu bir yardmlama olup, orucun kabulüne, ölüm srasndaki skntlardan ve kabir azabndan kurtulua bir vesiledir. Yoksullarn ihtiyaçlarn gidermeye ve onlarn da bayram sevincine katlmalarna bir yardmdr. Abdullah b. Salebe (radiyallahu anh) öyle nakletmitir: Raslullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Ramazan Bayramndan bir veya iki gün önce bir konuma yaparak öyle buyurdu: Budaydan, arpadan veya hurmadan bir sn hür veya köle, küçük veya büyükler için sadaka olarak veriniz.
Büyük muhaddis Vek Bin Cerrah derki: Namazdaki eksiklikler sehiv secdesi ile telafi edildii gibi, oruçtaki eksiklikler de ftr sadakas ile telafi edilir. Ftr sadakasnn hikmetiyle ilgili Abdullah Bin Abbas (radiyallahu anhuma) ise unlar söyler: Raslullah (aleyhissalatu vesselam) oruçlular gereksiz ve çirkin sözlerden arndrmak ve yoksullara yiyecek salamak için fitreyi farz klmtr. Fitreyi kim namazdan önce öderse, bu makbul bir zekt, kim de namazdan sonra öderse, herhangi bir sadaka olur. Öyleyse bu sadakay verirken, verdiimiz kiiyi memnun edecek ekilde eda etmeli ve basit hesaplar içerisine girerek ecrimizi düürmemeliyiz.
2018 fitre miktar kaç TL?
Diyanet leri Bakanlna bal Din leri Yüksek Kurulu, bu ylki Fitreyi belirlerken bir kiinin asgari geçim tutarn hesaplad. Buna göre 2018 yl Fitre tutar 19 TL olarak belirlendi.
Belirlenen bu miktarn, asgari miktar olduu, ftr sadakasnda verilecek miktar konusunda bir üst snr bulunmad ifade edildi.
Fitre sadakasn vermede ölçü nedir?
Haneflere göre fitre sadakas ile yükümlü saylmak için, kiinin Ramazan Bayramnn birinci günü, temel ihtiyaçlar dnda nisap miktar mala sahip olmas gerekir. Zekt nisabndan farkl olarak, sahip olunan maln artc (nm) özellikte olmas ve üzerinden bir yl geçmi bulunmas gerekmez. Nisap miktar iki yüz dirhem gümü veya yirmi miskal altn veya bunlarn kymetine denk bir maldr.
afii, Maliki ve Hanbel mezheplerine göre ise ftr sadakasnn vücbu için zenginlik ölçüsü olan nisaba malik olmak art deildir. Temel ihtiyaçlarnn dnda, bayram gün ve gecesinde yetecek kadar aza sahip olmak yeterlidir.
Ftr sadakas ne zaman vacip olur? Erken vermek caiz midir?
Hanbeli ve afi mezhebine göre ftr sadakas Ramazann son günü güne battktan sonra vacip olur. Hanefi mezhebine göre ise bayram günü imsak vaktiyle birlikte vacip olur. Bu bakmdan afi ve Hanbeli mezhebine göre bir kimse ramazann son günü güne battktan sonra vefat ederse ftr sadakas onun zimmetinde borç olarak kalm demektir. Velisi onun yerine bu borcu ödemelidir.
Ftr sadakasn bayrama yakn bir srada vermek en iyi olandr. çünkü bu srada fakirler kendi ihtiyaçlarn karlayarak bayram için hazrlk yaparlar. Ancak ramazann banda verilse de geçerli saylr.
Ftr sadakas kimlere vaciptir?
Ftr sadakas, Müslüman olan her erkek, kz, yetikin ve çocua vaciptir. Zahiri mezhebi dndaki dier tüm mezheplere göre kii kendi ftr sadakasn verdii gibi sorumluluu altnda bulunan dier kiilerin sadakasn da vermelidir. mam afi derki: Kii bakmakla yükümlü olduu ve terk edemedii küçük çocuklar, gücü yetmeyen ebeveyni ve hizmetçilerinin de ftr sadakasn vermekle yükümlüdür.
Ftr sadakasnn vacip olmasnn iki art vard
Birincisi; kiinin Müslüman olmas gerekir. Müslüman olmayan kimseden ftr sadakas talep edilmez. Dolaysyla koca, Müslüman olmayan einin ftr sadakasn vermez.
kincisi; kiinin; kendisi, ei, çocuklar, bakmakla yükümlü olduu anne babas ve hizmetçilerinin bir günlük havaic-i asliyesini karlayacak güçte olmas gerekir. Eer ftr sadakas verildii takdirde aile efrad o gün aç kalacaksa kendilerine ftr sadakas vacip olmaz. Ayn ekilde ftr sadakasn vermek için kii, asli ihtiyaçlardan saylan ev ve binei satmak zorunda deildir.
Bu iki arttan da anlald üzere bunun dnda kalan kiilerin ftr sadakas vermesi vaciptir. Akl yerinde olmayan mecnun veya ar yallktan dolay akln yitiren kimse adna ftr sadakasn velisi verir. Yine, oruç tutmayan kimsenin de bu sadakay vermesi gereklidir.
Kii ebeveyni ve yetikin çocuklarnn yerine ftr sadakas vermek zorunda mdr?
Yetikin olmayan ve hl anne babasyla birlikte yaayan çocuklarn ftr sadakas babalarna vaciptir. Zahiriler dnda kalan fukah bu konuda ittifak halindedir.
Dier taraftan fakir olup bir kazanç elde etme gücü bulunmayan ebeveyn ve çocuklarn ftr sadakalarnn kiiye vacip olmas hususunda aralarnda Hanbeli, Maliki ve afi mezhebinin de bulunduu cumhur görü birlii içerisindedir. Hanefi mezhebine göre bu durumda olan kimse çocuklar ve ebeveyni olmak üzere hiç kimsenin yerine ftr sadakas vermek zorunda deildir. Bu hususta mehur El Fetv El-Hindiyye adl fkh kitabnda unlara yer verilmitir: Bir kimse, birlikte yaasalar dahi anne babasnn, yetikin çocuklarnn, kardelerinin ve dier akrabalarnn ftr sadakasn vermek zorunda deildir. çünkü bu kiinin bunlar üzerinde herhangi velayet hakk bulunmamaktadr.
Bu konuda cumhurun gittii görü daha isabetlidir. Eer kiinin maddi imkn varsa birlikte yaad ebeveyni ve yetikin çocuklarnn ftr sadakas kendisine vaciptir.
Anne karnnda olan ceninin veya bayram günü doan çocuun ftr sadakas verilir mi?
Anne karnnda olan çocuun ftr sadakas veliye vacip deildir. Nasl ki hl domam küçük ve büyük ba hayvanlarn zektn anneleriyle birlikte çkarmak vacip deilse ayn ekilde daha anne karnnda olan ceninin de ftr sadakasn vermek farz deildir. Eer çocuk Ramazann son günü güne batmadan dünyaya gelirse afi ve Hanbeli mezhebine göre ftr sadakas vacip olur. Hanefi mezhebine göre ise bayram günü imsak vaktinden önce doarsa o zaman ftr sadakas verilir.
Ahmet Bin Hanbele nispet edilen farkl bir görüe göre kendisi cenine ftr sadakasn vacip görmütür. Hanbeli bn Kudme bu görüü zayf bulmakla birlikte cenin için ftr sadakasnn verilmesinin daha iyi olduunu ifade ediyor. çünkü rivayet edildiine göre Osman Bin Affan (radyallahu anh) domam çocuklarnn ftr sadakasn veriyordu.
Erkek kendisinden ayr yaayan einin ve çocuklarnn ftr sadakasn vermeli midir?
Hanefi ve Zahiri mezhebi dndaki dier mezheplere göre kocann, nafakalarn vermek zorunda olduu einin ve çocuklarnn ftr sadakasn vermesi vaciptir. Kocadan kaynaklanan bir sebepten dolay küs hayat yaanyorsa yine onlara bakmak ve ftr sadakalarn vermek zorunluluu vardr. Fkh kitaplarnda detayl bir ekilde izah edildii üzere nafakann verilmesine engel olan baz durumlar vardr. Bunlardan biri kadnn naize yani kocasna isyan etmesi, ona itaat etmemesidir. Kadn kocasna itaat etmezse koca kendisine nafaka vermeyebilir. Dolaylsyla ftr sadakas da bu durumda kocaya vacip deildir.
Birbirlerinden ayr yaayan eler, kadndan kaynaklanan bir sorundan dolay küsmü iseler erkek, einin ftr sadakasn vermek zorunda deildir. Ama çocuklarnn ftr sadakasn her hlükrda vermelidir.
slami hizmetlerde bulunan medrese, STK, vakf gibi yerlere ftr sadakas ve zekt verilir mi?
Hayr kurulular, mal sahibinden adlklar zekt hak sahiplerine verdikleri durumda kendilerine zekt ve ftr sadakas verilebilir. Fakat bunu çok iyi aratrmak gereklidir. Acaba kiinin ftr sadakasn verdii bu kurulular gerçekten slam adna hizmetlerde bulunuyor mu yoksa bulunmuyor mu diye. Ftr ve zekt bir sorumluluktur. Sadece maldan çkarmak yetmez. Kuranda geçtii üzere zekt hak edenlere vermek icap eder.
Zektn verilmesi gerektii kiileri zikreden Tevbe suresindeki ayette Allah yolunda olanlar ksm Peygamber (aleyhissaltu vesselam) zamannda Allah yolunda cihad eden kimseler için geçerliydi. slam limleri genel bir mana ifade eden bu ayetteki maksadn sadece cihad deil, hayrl hizmetlerde bulunan vakflar, slami sivil toplum kurulular, içerisinde ilmin okunduu medreseler ve Kuran kurslar gibi yerlerin de bu ksma dhil edilebileceini beyan etmitir.
Ftr sadakam bakas verebilir mi?
Ftr sadakas, kiinin kendisi ve nafakas vacip olan ei ve çocuklar adna vermesi vacip olan bir sadakadr. Bir kimse, kendi izni ve vekaletiyle ftr sadakasn bakasna verdirebilir.