Prof. Dr. Mehmet Önal, Science Advances dergisinde yer alan makaledeki bilgilere göre, Göbeklitepede bulunan üç yetikin kafatas parçasnn ilk önce derileri yüzülerek etlerinden arndrldn, ardndan da kemiklere çakmaktayla oyuklar açldn belirtti.
Bu parçalarn kafatas kültüyle ilikili olabilecei yönünde fikirler beyan edildiini aktaran Önal, unlar kaydetti:
Yaklak 22 yldan beri Göbeklitepede arkeolojik kaz çalmalar yaplmaktadr. Rahmetli Klaus Schmidin kaz bakanlnda burada önemli bulular elde edildi. lk antsal tapnaklar, ilk ataerkil düünce gibi. Science Advances adl dergide yaynlanan makalede de Göbeklitepede bulunan 3 kafatas parças ayrntl olarak tantlarak, bunlarn dünyada bilinen ilk oyulmu kafataslar olduu ifade edilmitir. Kafatas kültü ile ilikilendirilen bu parçalarn üzerindeki deliklerin kafataslarnn aslmas için yapld belirtilmitir. Rahmetli Klaus Schmidt döneminde bulunan ve sonralar analizi yaplarak incelenip, yakn zamanda da yaynlanan üç kafatas parças, Göbeklitepenin dier bir önemli yönünü ortaya koymaktadr.
LK OYULMU KAFATASLARIYLA AYN
Önal, yllardr süren kazlarda çkan bulgularn böyle bir sonucu zaten ortaya koyduunu vurgulayarak, öyle devam etti:
Göbeklitepedeki D tapnann dikili tanda akbaba figürünün yannda ba kesilmi insan gövdesi kabartmas ve baz dikili talarda gövdesinden ayrlm ba olarak yorumlanan yuvarlak ekiller, Göbeklitepede kafatas ayini olabilecei düüncesini yllar önceden vermiti. çanak çömleksiz neolitik yerleimlerde görülen bu gelenek Göbeklitepede de bugün yarn bulunur diye bekleniyordu. Kamuoyuyla paylalan bu son bilgilerle bu düüncelerin yerinde olduu kantlanmtr. Ölüme ilikin olas ritüellerin ataya tapnma ve dini kutsama ayini de olabilecei uzmanlar tarafndan ifade edilmektedir.
Oyulmu kafataslar ile kafatas ayininin de görüldüünün kantlanmasnn, Göbeklitepenin kültürleri etkileyen, bilinmeyen dier bir yann gösterdiini vurgulayan Önal, Ayrca, Göbeklitepeyi tasarlayan, ina eden avc-toplayc insanlarn bedenine ait olan bu iskelet parçalar, bu insanlarn fiziki yaplar hakknda da bilgi vermesi açsndan oldukça önemlidir. Devam edecek olan kazlarda Göbeklitepenin daha birçok bilinmeyeninin gün na çkaca kukusuzdur. ifadelerini kulland.
GÖBEKLTEPE
lk kez 1963te stanbul ve Chicago Üniversitelerinden aratrmaclarn yüzey çalmalar srasnda fark edilen Göbeklitepedeki kaz çalmalar, o dönemden beri aralksz sürüyor.
Berlin Alman Arkeoloji Enstitüsü ve anlurfa Müzesi tarafndan 1995ten beri ortaklaa yürütülen çalmalarda, neolitik döneme ait, boylar 3-6 metre, arlklar da 40-60 ton olan yabani hayvan figürlü T biçimli dikili talar, 8-30 metre çapnda dairesel ve dikdörtgen ekilli dünyann en eski tapnak kalntlar, çok sayda yabani hayvan figürü, insan heykeli ve yaklak 12 bin yl öncesine ait olduu belirtilen 65 santimetre uzunluunda insan heykeli gibi tarihi eserler gün yüzüne çkarld.
Dünyann en eski tapnak merkezi olduu belirtilen ve 6 yl önce UNESCO Dünya Miras Geçici Listesine alnan Göbeklitepenin tantm için çeitli projeler yürütülüyor.