UNESCO tarafndan Dünya Miras Listesine alnan Hevsel Bahçeleri, Türkiyenin sayl, bölgenin ise en büyük Ku Cenneti olma özelliini tayor.
Dicle Nehri kysnda, Diyarbakr Surlar ile nehir vadisi arasnda yer alan yaklak 700 hektarlk verimli araziye sahip olan Hevsel Bahçeleri, 180 ku türüne ev sahiplii yapyor.
Geçmi dönemlerde sultanlarn ku sesi dinlemek için geldii Hevsel Bahçeleri, kalabalk sürüler halinde gezinen boz alamecekler ile pembe göüslü ötleenlere ve Türkiyede nadir bulunan yaz atmacalarn barndryor.
Hevsel Bahçelerinde, kertenkele ve sürüngenlerle beslenen ahin, kzl ahin, ar ahini, ylan kartal, gökçe delice, kukumav, kerkenez ve küçük kerkenez gibi yrtc kulara da yln hemen hemen her mevsiminde rastlamak mümkün.
Bahçenin ayn zamanda bir vadi olmas ve yiyecein bol olmas kular çeken faktörler olarak bilinirken, göçmen kular Dicle Vadisini ve Hevsel Bahçelerini bir istasyon, dinlenme, barnma ve de bir korunma yeri olarak kullanyor.
Yaklak 25 yldr kular üzerinde aratrmalar yapan Dicle Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu Müdürü Biyolog Prof. Dr. Ahmet Klç, bahçelerde 180 ku türünü görmenin bahçelere, Ku Cenneti özelliini verdiini belirtti.
Bu kadar ku türünün bahçelerde bulunmasnn Diyarbakr için büyük bir öneme sahip olduunu ifade eden Prof. Dr. Klç,bu zenginliin tantlp korunmas gerektiini söyledi.
Hevsel Bahçelerinin tarihten gelen bir zenginlie sahip olduu dile getiren Klç, nsanlarn meyve sebze ve dier ihtiyaçlarna yönelik büyük bir öneme sahip olan bahçeler, ayn zamanda kular açsndan da çok büyük bir önem arz eder. Bahçeler kular için konaklama, dinlenme; kn barnma yeridir. Kular bahçelerde yiyeceklerini rahatlkla bulurlar. Bu imknlardan dolay zaman zaman burada ku says, 180e kadar uzanr. 180 farkl ku türünü Hevsel Bahçeleri civarnda görebiliriz. dedi.
Diyarbakr ehir merkezi bir ku cenneti
1993 ylndan beri Diyarbakr ve çevresinde kular üzerine aratrma yaptn hatrlatan Klç, Bu yönüyle Türkiyede kularn en iyi aratrlan yerlerden biri de Diyarbakrdr, Hevsel bahçeleridir. Diyarbakr merkezde ku türü says 180 olurken, il genelinde bu say 280e çkar ve her seferinde yeni türleri görme ansmz var. Yani Diyarbakr deyim yerindeyse bir Ku Cenneti. Diyarbakr ehir merkezi bir Ku Cenneti. çünkü 180 tane kuu ayn anda görme imkn bize Ku Cenneti özelliini gösterir. Bu yüzden Diyarbakr büyük bir öneme sahip. ifadelerini kulland.
Biz Diyarbakr doalln kaybetmedi diyebiliriz, tabi bunu korumamz lazm
Hevsel Bahçelerinin farkl yaam alanlarna sahiplik ettiini söyleyen Klç, sözlerine öyle devam etti:
çünkü burada çok farkl yaam alanlar var. Biz buna habitat diyoruz; yrtclar için, su kular için, ördekler için, step (Bozkr) türleri için herkese hitap eden bir yaam alan var burada. Kular burada yiyecek bulabiliyorlar, barnabiliyorlar. Dolaysyla biz Diyarbakr doalln kaybetmedi diyebiliriz. Tabi bunu korumamz lazm. Bu konuda tüm hemerilerimize bir görev düüyor. Tarmsal faaliyetler, sanayi faaliyetleri mutlaka olacak ama bizim buraya ait olan özellikleri doal yapy da bozmamamz gerekiyor, yardmc olmamz lazm. Avclarmzn avlanmayla ilgili kurallara uymas lazm. çiftçi ve köylü vatandamzn özellikle krsalda yaayan türleri üreme döneminde rahatsz etmemeleri lazm. Bunlar yapabilirsek bu ku cenneti özellii daha uzun yllar devam eder.
Özellikle ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ku saysnda ciddi art var
Kularn Hevsel Bahçelerini besin yeri olarak düündüünü ifade eden Klç, 180 says unu ifade eder: Baz kular kn geliyorlar, kuzey bölgelerde iklim artlar souk ya da yiyecek azl dolaysyla Diyarbakr tercih ediyorlar. Biz buna k göçmeni diyoruz. Bazlar da yaz göçmeni, bunlar üreme için Diyarbakr kullanr. Bir de sürekli olarak Diyarbakrda bulunan türler var, onlarca tür sürekli Diyarbakrda sürekli bulunur. Mesela biz balkçllar, step türleri, baykular görürüz. Bunlar üç büyük grupta toplanabilirler; k göçmeni, yaz göçmeni ve yerli olanlar. Özellikle ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde bu sayda ciddi art var. Yazn özellikle üreyenler yönünden zenginlik var, kn da buray korunak olarak, besin yeri olarak düünen türler için bir zenginliktir var. ifadelerini kulland.
Diyarbakrda 2 yalçapknnn ürediini biliyoruz
Su kular yönünden Diyarbakrn çok zengin olduunu söyleyen Klç, Dicle Vadisi bu kulara hem barnma hem de beslenme imkn tanyor. Siz Dicle Vadisinde -tabi Hevsel Bahçesi de Dicle Vadisinin bir parças- onlarca ördek türü görebilirsiniz. Yrtclar, farkl yrtc türü kularmz var; delice, ahin, atmaca, kerkenezlerimiz var. Bunlar sürekli her yerde bulunabilen türler deildir. Mesela Diyarbakrn özelliini gösteren 2 önemli türümüz var. Biz onlara yalçapknlar diyoruz. Diyarbakrda 2 yalçapknnn ürediini biliyoruz. Yalçapknlar suyun temiz olduu yerleri tercih ediyorlar, eer su kirliyse o bölgede ne bulunuyorlar ne de ürüyorlar. Biz iki tane yalçapknnn burada ürediini biliyoruz bu bir sevindirici haber. Ayrca 3üncü yalçapkn zmir yalçapknnda ku severler tarafndan tespit edildiini duyduk. diye konutu.
Bu zenginlii tanmamz lazm
Bu zenginlik ülkemizin, Güneydoumuzun, Diyarbakrmzn zenginlii diyen Klç, imdi bize düen nedir? Burann bir vatanda olarak, hemerilerimizden beklentim udur: sanayici olsun, tarmda bulunan insanlarmz olsun, köylerde yaayan vatandalarmz olsun önce bu zenginlii tanmamz lazm. Bu zenginlii tanrsak korumamz daha kolay olur. Herkes bu konuda kendini sorumlu hissederse bu olabilecek. Bu ekilde zenginliimiz torunlarmza, torunlarmzn torunlarna bile ulaabilir. dedi.