Diyarbakrda bir zamanlarn gözde i hanlar, Sur olaylar ve kentte yeni açlan modern çarlara yenik dütü. Siftah yapamadan i yerini kapatan esnaf, deyim yerindeyse bir dokun, bin ah iit misali dertli. Diyarbakrn ve çevre illerin toptan hazr giyim ve dier tekstil ürünleri ihtiyacn karlayan bir çok handaki bo dükkanlar dikkat çekerken, ilerin hiçz te iyi gitmediinden ikayetciler.
çEK VE SENETLERMZ ÖDEYEMYORUZ
Sur ilçesindeki en gözde i hanlarndan Vakf Han esnaflarndan Aziz Gül, burada ben 50 yldan bu yana esnaflk yaptn belirterek, Sur olaylar ardndan büyük bir i kaybna uradklarn söyledi.
Gül, Buraya eskisi gibi ilgi yok. Maalesef 2 yl önceki Sur olaylar sonras esnaf i yapamyor. Sattmz alamyoruz. Tahsilt yapamyoruz. En büyük skntmz isizlik. Diyarbakrdaki i hanlarndaki esnaflarn çok büyük skntlar var. Bunlar dile getirmek lazm. Melikahmet Caddesinin trafie kapal kalal olduu için müterilerimiz gelmiyor. Dardaki müterilerimizin buraya ulaamamas nedeniyle biz çok sknt çekiyoruz. Bu sorunun çözümü için valimiz, babakanmz ve reisimizden yardm bekliyoruz. Buraya tevikler vermesi lazm. Esnaf çok skk. çek ve senetlerini ödeyemiyor. Esnaf olarak biz çok ac çekiyoruz dedi.
SUR OLAYLARINDA BURASI KAPALIYKEN, MÜTERLERMZ GAZANTEPE GTT
Mustafa Yalçn da, Sur olaylar sonras çevre illerden gelen müterileri Gaziantepe kaptrdklarn ifade ederek, Vakflar Hannda 47 yldr esnaflk yapyorum. Skntlarmz çok fazla. Trafiin açlmas gerek. Eskiden Balkçlarba dolmular Melikahmet Caddesinde yolcu indiriyordu. Dier arabalarnda Balkçlarbana girmelerine izin vermeleri gerekir ki i olsun. Bu caddelere bu kadar masraf yaplyor, bu boa gitmesin. Köylü kardelerimiz burada inip alveri yapyorlard. Perakendeciler ve toptanclar çok güzel i yapyordu. uan buralara pek kimse ilgi göstermiyor. Sur olaylarnda buras kapalyken, müterilerimiz Gaziantepe gitti. Oralarda alveriini yapyorlar. Bu bakmdan zararmz çok diye konutu.
SDER çATISI ALTINDA YEN BR STE OLUTURUYORUZ
Toptanc esnafnn bir araya gelerek, kurduu SDERden bahseden Mahmut Kaymak ise, Eskiye göre bu han olarak çok gerilerdeyiz. Bunun sebebi hepimizin de bildii gibi Surdaki olaylar bizi çok büyük bir skntya soktu. çukur olaylar biz çok geriye götürdü. Mutan, Bingölden, rnaktan, Siirtten müterilerimizi maalesef göremiyoruz. Hepsi anlurfa, Gaziantep, Bursa ve stanbul gibi illere giderek alverilerini yapyorlar. Bizde yeni bir açlm yaparak, bütün toptanc arkadalar bir araya getirerek, SDER çats altnda yeni bir site oluturuyoruz. Kaybettiimiz müterileri tekrar Diyarbakra kazandrmak için büyük bir caba sarf ettik. Nisan aynda sitemizin temelini atacaz. hanlar içerisinde en iyi han Vakflar Handr, Maalesef dier hanlarmz bitme noktasna gelmitir. Esnaflarmz büyük bir sknt içerisindedir. Bir tek Vakflar Hanmz kalm, o da cazibesini kaybederse, Diyarbakr kaybeder eklinde konutu.
UBAT AYINDA ÖZELLKLE çOK SIKINTILIYIZ
Eski hanlarn cazibesini yitirdiini kaydeden Ahmet Dere de 30 yldan fazla bu handaym. Daha öncede hann kuruluuyla birlikte abilerimle burada esnaflk yapmaya devam ediyoruz. Diyarbakrda i hanlar uanda çok skntl. Hanmzda yer darl var. Esnaf eyalarn dar atyor. Bu bizi etkiliyor. çevre illerden müteri gelmemesi de bizi etkiliyor. çevre illerde yeni havaalanlar da yaplm, bu da bizi etkiliyor. uan da bir sava ortam da var. Bu da bizi etkiliyor. ubat aynda özellikle çok skntlyz. Bu handa 40 yl önce kalorifer vard ama imdi yok. Souk olduu için biz duramyoruz, müteri nasl dursun. Yeni bir dernek kurduk ve site yapyoruz. ki yl içinde inallah bitecek. Buralara ekonomik olarak çok önemli destekler verilmesi lazm. Sur olaylarnda çok önemli zararlarmz olu. Doru dürüst bir katk verilmedi bize dedi.
NE GELEN VAR, NE GDEN
Bir zamanlar hanlarda bütün dükkanlarn dolu olduunu ancak imdilerde i azl nedeniyle bir çounun boaltlarak kiraya verildiini aktaran Reit Boz, Sabah evden gelip i hanndaki dükkanmz açyoruz ve oturuyoruz. Akamda siftahsz kapatp eve gidiyoruz. Müteri gelmiyor. Bu handa 48 dükkan vard bir zamanlar. uanda 3 esnaf kald. Ne gelen var, ne giden. Ekonomik nedenler ve bölgenin istikrarsz olmas bizi etkiliyor. Devletin bu bölgeye i sahas açmas gerekir diye düünüyorum. Herkesin ii gücü olsa burada da i olur diye konutu.
Esnafn maduriyetine deinen Ahmet Damar, Bu handa 30 yllk esnafm. Burada eskiden çok i oluyordu. uan burada eskiye nazaran yüzde bir bile i yapamyoruz. Kar tarafmzda 30-40 bin insann evi ykld. Herkes Sur içinden göç etti. Surun eski ihtiam yok. Sur içine araç girii olmad için esnaf zor durumdadr. Siftahsz kapatyoruz. nann kaçacak yerimiz yok. Olsa belki bizde buray terk ederiz. Mülk bizim olduu için terk edemiyoruz. Sur içindeki esnaf çok madurdur. Devletimiz bu maduriyeti giderecekti ve söz vermiti. Ama onlarda sözlerinde durmadlar. Allah sonumuzu hayra çevirsin. Sur içinde yklan evlerin yeniden yaplmas bizim için iyi olacaktr. nsann olmad yerde alveri olmaz. Sirkülasyon olmaz. Devlet büyüklerimizden bu ie bir el atp esnaflarn maduriyetlerini gidermeleri için ellerinden gelen yardmlar yapmalarn istiyorum eklinde konutu.
Recai Erdil de hükümetten esnaflar için yardm beklediklerini dile getirerek, Geçmi dönemdeki skntlardan dolay i hanmza pek ilgi kalmad. Piyasalar çok kötü. Ama bundan sonra hükümetin ataca admlar çok önemlidir. Böyle umut ediyoruz. Diyarbakrda çok eskiden beri tarihi hanlar bulunuyor. Bunlarn kymetini bilmemiz lazm dedi.
DEVLET BÜYÜKLERMZDEN YARDIM BEKLYORUZ
brahim Kaplan, bölgeye yeni i sahalarnn açlmas gerektiini belirterek, Bende 35 yldr bu handaym. Ömrüm burada geçli. Eskisi gibi burann bir cazibesi yok. yok kiramz dahi çkaramyoruz. Devlet büyüklerimizden yardm bekliyoruz. Buralarda yeni i sahalar açmalarn istiyoruz diye konutu.
ALT YAPI OLMADAN, ÜRETM DE OLMUYOR
Bölgede tüketim yerine üretimin çare olacan söyleyen Orhan Kaplan ise uan hanlarmzn hali bitik durumda. Siftah etmediimiz günler var. Sur olaylarndan sonra müteri kalmad. Bu durumun düzelmesi için bölgeye büyük yatrmlar yaplmas lazm. Alt yap olmadan, üretim de olmuyor. Bizim bölge hep tüketim yapyor. Buna bir çare bulmamz lazm eklinde konutu.