itme kayplar, doumsal ve doumsal olmayan çeitli nedenlerden kaynaklanabiliyor.
itme engelli bireyler, toplumda engelleriyle yaamann zorluklaryla ba ederken, Kovid-19 salgn bu zorluklara yenilerini ekledi.
Geçirdii koklear implant ameliyatnn ardndan 10 yldr biyonik kulakla duyabilen Cantimur, 3 Mart Dünya Kulak ve itme Gününde iitme engelli bireylerin sorunlarna ve taleplerine deinirken, Türkiyede iitme konusunda erken tan, erken cihazlandrma ve erken eitim farkndalnn yaygnlatrlmas gerektiine iaret etti.
Cantimur, Türkiyede iitme engelli olmann maddi bir külfet olduunu dile getirerek, Bunun sebebi, bütün cihazlarn ithal ve pahal, teknolojik cihazlar olmas. itme cihazlar SGK tarafndan ksmen karlanyor, tamamen karlanmyor. Ara fark dediimiz bir sorun oluuyor, bunu da kullancnn ödemesi gerekiyor. Kullanc ödeyemeyince de cihazlara, pillere, kablolara, bobinlere erimek zorlayor. Fiyatlar döviz sebebiyle yükselince erimek zor oluyor ve SGKnn ödedii miktar hep ayn kalyor. En büyük beklentimiz SGK ödemelerinin döviz baznda iyiletirilmesi.
AMELYAT NE KADAR ERKEN YAPILIRSA O KADAR VERML
Biyonik kulan dünyadaki en gelimi tedavi ekli olduuna iaret eden Cantimur, koklear implantn beyne taklan bir cihaz olduu eklindeki yanl bilginin önyargya ve korkuya neden olduunu belirterek, u bilgileri verdi:
Adaylara, implant ameliyatnn çok basit, 1,5 saat süren bir ameliyat olduunu ve derinin altna bir cihazla yerletirildiini, ayrca eitimle desteklenmesi gerektiini anlatyoruz. Cihaz kullanma alkanl çok önemli. itme cihaz kullanm ve konumas olan insanlarda implant daha verimli oluyor. aret diline alm, iaret dili kullanan insanlara önermiyoruz biyonik kula. Ameliyat ne kadar erken yaplrsa o kadar verimli oluyor. 4 ya kritik bir ya dil geliimi için. Ameliyatn da mümkün olduunca 4 yana kadar yaplmas gerekiyor. Salyangoz ve iitme sinirleri tam olumadnda beyin sap implant ameliyat yaplyor. SGK ile firmalar arasnda anlamazlk olduu için u anda beyin sap implant ameliyatlar yaplmyor. 40 çocuumuz ameliyat bekliyor. Dil geliimi için kritik ya olan 4 yana kadar ameliyat olmalar gerekiyor. Boa geçen her dakika aleyhlerine iliyor.
TME KAYBI ALZAYMIRI TETKLYOR
Cantimur, Türkiyede iitme engelli olmann dlanmaya neden olduunu ve iitme cihaz kullanmnn gözlük gibi sradan kabul edilmediini belirterek, öyle devam etti:
Bu nedenle insanlar iitme kaybn saklyor. Bir üyemiz, Anadoluda bir ehirde iitme cihaz isteyen bir yatalak hastann, itme cihazm görülmesin. dediini aktard. Yatalak hastann dahi iitme cihazndan çekindii bir toplumda yayoruz. itme cihaz kullanm ve koklear implant farkndalnn daha yüksek olmas gerekiyor. Avrupada herkes iitme cihaz kullanmn kabullenmi durumda. Bizim bir iitme engelli üyemiz, Avusturyada bir üniversitede misafir örenci oldu. itme kayb olduunu söyleyince, üniversite yönetimi laptoptan konumalar takip etmesi için destekleyici verdi, kiisel asistan gibi. Ülkemizde iitme kaypl üniversite örencisine ne gerektii konusunda farkndalk çok fazla yok.
itme cihazna tbben uygun görülmeyen kiilerin iaret dili, beden dili kullandn dile getiren Cantimur, aret dili de bir insan hakkdr. Tercümana eriimde büyük zorluklar yaanyor. Tercümanlarn nerede görev yapt, nasl eriilebileceine dair tantm videolar yok. Bilgiye eriim çok zor. aret dili videolar olmad için baz arkadalarmz bilgiye eriemiyor. CMERe dilekçe yazamyorlar çünkü anadili iaret dili olduu için duygu ve düüncelerini yazya dökemiyorlar. Eriilebilir ikayet mekanizmalar gerekiyor. dedi.
Cantimur, iitme cihaz kullanlmadnda anlamann köreldiini, bunun da hafzann körelmesine yol açarak alzaymr tetiklendiine dikkati çekerek, alzaymr ve iitme kayb arasndaki balanty gösteren kamu spotlar yaymlanmas gerektiinin altn çizdi.
KISITLAMALAR NEDENYLE GELR VE BAI KONUSUNDA ZORLANDIK
itme Engelliler ve Aileleri Dernei Bakan Yardmcs Onur Cantimur, Kovid-19 salgnnn iitme engelli bireyler açsndan neden olduu ek zorluklar öyle anlatt:
Kovid-19 pandemisinde iletiim sorunlar yaamaya baladk. Market kasiyeri, doktor, kamu görevlisi maske takmaya balaynca anlamakta zorlanmaya baladk. Maske dudak okumay engelliyor. effaf maskenin yaygnlatrlmas gerekiyor. Uzaktan eitimde çocuklarmz zorland. Öretmenleri anlamak çok zorlat gerek dudak okuma gerekse duyma konularnda. Laptopa mini mikrofon gibi anlamay kolaylatrc yardmc cihazlarn taklmas gerekiyor. Ses cihaza direkt geldii için iitme engelli çocuklarn daha net anlamasn salyor. Bu cihazlar talep eden velilerimiz oldu. Ancak bu cihazlarn ödemesi Türkiyede karlanmyor. Bu cihazlar eitimde çok gerekli cihazlar. Pandemi sebebiyle hastanelerde oluan younluklardan dolay pil reçetesi ve raporu için randevu almak zorlat.
Pandemide en önemli sorunlardan biri Kovid-19la ilgili bilgilendirmede eriilebilir uyar materyalleri olmamas. Kovid-19la ilgili kamu spotlarnda tercüman yoktu. aret dili bilmeyen iitme engelliler var. Hem altyaz hem tercümann egüdümlü olmas gerekiyor haberlerde, videolarda. Salk Bakanmzn yapt basn açklamalarnda tercüman yok, ama Cumhurbakanmzn iaret dili tercüman var. Ömür boyu iitme kayb ve sorunlarla mücadele eden bireyler olarak herkesle birlikte çalmak istiyoruz.
Onur Cantimur, kar amac gütmeyen sivil toplum örgütü olarak kstlamalar nedeniyle gelir ve ba konusunda zorlandklarn ifade ederek, Pandemi sebebiyle toplu etkinlikler yasakland, faaliyet yapamadk, ba toplamakta zorlandk. Toplum yararna çalan sivil toplum örgütleri desteklensin, muhtasar kira stopaj alnmasn en azndan. Kurumlarmzdan bu konuda destek bekliyoruz, özel irketlerle ayn kategoride tutulmaya anlam veremiyoruz. dedi.
TME CHAZI KULLANIMINDAN ASLA VAZGEçMEYN
Topluma dayanma çars yapan Cantimur, sözlerini Lütfen iitme kaybnn farknda olun. Yanz ne olursa olsun iitme cihaz kullanmndan asla vazgeçmeyin. itme sinirleri ölürse geri dönüü çok zor. itme sinirlerinin iitme cihazyla canl tutulmas gerekiyor. Ne kadar erken farkndalk o kadar engelsiz bir toplum. diyerek tamamlad.