Uzmanlar iklim deiikliinin etkisiyle yaanan kuraklk nedeniyle su kaynaklarnda meydana gelen azalmann kularn göç rotasn deitirecei uyarsnda bulunuyor.
Ku türlerinin Afrika, Avrupa ve Asya göç yolu üzerinde bulunan Anadolu topraklar, ayn zamanda çok sayda türün konaklama ve üreme sahas olma özellii tayor.
K aylarn Afrikadaki Nil Nehri kysnda geçiren leylekler ve birçok ku türü, ilkbaharda yeniden ata yurtlarndan olan Dicle ve Frat havzalarna göç ediyor.
Uzmanlar, elektrik direkleri, yüksek aaçlar, cami kubbeleri, kayalk alanlar ve sazlklara kurduklar yuvalarnda kuluçkaya yatan ve yumurtadan çkan yavrularn beslemeye çalan bata leylekler olmak üzere onlarca türün küresel kurakln beraberinde getirdii nedenlerle yeterli besine ve su kaynana ulaamama riski ile karlaabileceini belirtiyor.
BESN BULAMAYAN KULAR BURALARI TERCH ETMEYEBLR
Dicle Vadisinde canl türlerine yönelik bilimsel çalmalar yürüten Dicle Üniversitesi (DÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Bölüm Bakan Öretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Klç, 1979 ylndan beri bölgede incelemeler yaptn ve sadece Hevsel Bahçeleri bölgesinde bir ylda 180 ku türü tespit ettiklerini söyledi.
Vadinin özellikle Güneydou Anadolu Bölgesinde önemli bir durak olduunu ve havzasnda birçok gölet bulundurduunu, böylelikle de yrtclardan balkçllara kadar onlarca türe yaam alan sunduunu ifade eden Klç, nehrin tad su miktarnda düüün artmasyla vadiye gelen türlerde de azalma beklendiini belirtti.
Klç, su orannn dümesiyle, çevresinde besledii bitki ve canl organizmalarn da azalacana iaret ederek, Tabiatta su azald zaman hem su kular hem de dier kular barnabilecekleri, beslenebilecekleri, yavrularn yetitirebilecekleri alanlardan mahrum kalr. Besin temin ettikleri yerler daralacak olursa göçmen türler buray tercih etmeyebilir. dedi.
Sonbaharda ya azlnn pek çok yerde kendini gösterdiini dile getiren Klç, Barajlarn yaplm olmas Dicle Nehrindeki su debisini belirli bir oranda tutuyor. Ama bu kuraklk devam ettii müddetçe ister istemez barajlardan da daha az su braklacak. çünkü daha fazla tarm alanlarna ya da içme suyuna yönlendirilecek. Dolaysyla tabiatta su az kalacak. diye konutu.
HER BR TÜRE AT BREY SAYISINDA CDD AZALMA VAR
Klç, Dicle Vadisinde her yuvada ortalama 4 ya da 5 yavru gözlemlendiini ancak kurakla bal olarak uzun yllar içerisinde buraya gelen leylek saysnda da azalma bekleneceini anlatarak, öyle konutu:
u anda saylar kabul edilebilir snrlar içerisinde. Fakat kuraklk geliyor ki biz bunu ister istemez önümüzdeki yllarda bekliyoruz. Dicle Vadisinde 100 tür ku var. Fakat her bir türe ait birey saysnda ciddi azalma var. Buna ait kritik ipuçlar da var. Türler çok sayda bireyle temsil edilirse yaama ans bulur ama biz bunu çok az sayda görüyoruz. Mesela eskiden toylar her yerde vard. imdi biz toylar çok nadir görüyoruz. çünkü birey says gittikçe azald. Birey says azaldkça o tür artk orada yaama ansna kavuamayacaktr.
SU KULLANIMINDA TASARRUF YAPILMASI ÖNERS
Su kaynaklarnn korunmasnn önemine deinen Klç, suyun çok tasarruflu kullanlmas gerektiini ifade etti.
Var olan su kaynaklarnn, özellikle küçük derelerin zenginletirilmesi için bitki örtüsüne ve aaçlandrmaya arlk ve önem verilmesi gerektiine dikkati çeken Klç, Tarm alan olan yerlerde ekimden vazgeçilmemeli. Ekimin olduu yerde havadaki nem oran artaca için yalara katks olacaktr. Tarmda özellikle damlama ve yamurlama sistemi tercih edilmeli. Yamur sularn da biriktirmemiz lazm. Ülkemiz maalesef su zengini bir ülke deil. Bu yüzden sular kirletmeden defalarca kullanmamz gerekiyor. Rüzgar ve güne enerjisinden de faydalanrsak küresel snmay engelleriz. eklinde konutu.
GÖç YOLLARI GIDA ZNCRNE BALI OLARAK DEYOR
Frat Üniversitesi (FÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Zooloji Anabilim Dal Dr. Ör. Üyesi brahim Akn Temizer, Dou Anadolu Bölgesinin göçmen kular için Afrika, Avrupa ve Asya ktas üçgeninde önemli bir göç yolu olduunu ifade ederek, Frat Havzasnda yer alan Keban Baraj Gölü, Frat Nehri, Karakaya Baraj Gölü ve Hazar Gölünün göçmen kularn önemli dinlenme beslenme ve üreme alanlar arasnda yer aldn belirtti.
Temizer, son yllarda kuraklk bata olmak üzere insan faaliyetlerinden kaynakl ekolojik dengenin bozulmas, gda zincirinin azalmas ve kularn yaam alanlarnn tahrip edilmesi sonucu bu bölgelerde yerli ve göçmen ku türlerinde bir azal söz konusu olduunu aktararak, unlar kaydetti:
Geçmite haziran ayndan sonra yamurlar yamaya balard ancak daha sonra bu yamurlar temmuz ve austos aylarna sarkt. Haziranda yamurlarla beraber bölgeye bldrcnlar göç ederdi. Bu sene bölgeye yamur yamad için bldrcn göçleri olmad. Ayn hadise knal keklikte de söz konusu. Knal keklikler kuzeyden güneye doru göç ederdi. Allahtan çiftliklerde üretilen yerli keklikler çoald da popülasyonu korumaya baladlar. Ama bu hayvanlar da yakn bir süre zarfnda kuzeyden güneye göç edecek. Bu göç yollar da gda zincirine bal olarak deiiyor.
Sulak alanlarda yaayan kularn göç ettiini, bulunduklar yerleri terk ettiklerini görüyoruz. Bu hayvanlar kurak bölgelerden suyu azalmayan bölgelere doru göç etmeye baladlar. diyen Temizer, bunun önlenmesi için sulak alanlarn korunmas, sularn iyi kullanlmas, akarsu ve derelerin kirletilmemesi, tarmsal alanda damlama sulama yöntemine mutlaka geçilmesi gerektiini ifade etti.
KURAKLIKTAN DOLAYI GÖç YOLLARI BUNDAN SONRA DA DEECEK
Temizer, sözlerini öyle tamamlad:
Kuraklktan dolay göç yollar bundan sonra da deiecek. Hayvanlar kendine yeni rotalar, yeni yönler arayacak. Onun için barajlar, göller, sulak alanlarn suyunun çok dikkatli kullanlmas gerekmekte. Sular çekildii ya da kuruduu zaman hem balk popülasyonlarna hem de çevrede yaayan canllara büyük ölçüde zarar veriyor. Mutlaka ülkemizde ve dünyada sulak alanlarn korunmas ile ilgili tedbirler alnmal. Hatta yer alt su kaynaklarmz da kontrollü bir ekilde kullanmak ve korumak zorundayz.