Türkiyede yaplan yasal düzenlemelerle Kürtçe artk hayatn her alannda yer alyor.
Uzun yllar Kürtçe konumann, eitim almann, savunma yapmann yasak olduu Türkiyede yaplan yasal düzenlemelerle Kürtçenin önündeki engeller bir bir kaldrld.
Anadilde kurs, yayn, savunma hakk gibi eitim, sosyal ve kültürel alanda atlan admlar, Kürtçenin özgürce konuulmas ve hayatn her alannda kullanlmas yönünde imkan salad.
Özellikle Dou ve Güneydou Anadolu bölgelerinde hastane, belediye gibi kurumlara ilikin tabelalar ile yön levhalarnda Türkçenin yan sra Kürtçe de yer alrken, üniversitelerde, özel kurslarda, krelerde Kürtçe eitim veriliyor, kafe ve elence mekanlarnda Kürtçe müzik sesleri yanklanyor.
Kürtçenin önündeki engellerin kaldrlmasyla maduriyetler de son bulurken, vatandalar anadilini özgürce konuabilmenin mutluluunu yayor.
- Türkiyede Yaayan Diller Enstitüsü kuruldu
2003 ylnda Nüfus Kanununun ilgili maddesi deitirilerek vatandalarn çocuklarna diledikleri ismi koyabilmelerinin önü açld. 2009 ylnda yaplan tüzük deiikliiyle cezaevlerinde tutuklu ve hükümlülerin yaknlaryla anadillerinde görüebilmeleri mümkün hale getirildi. Mevzuatta deiiklie gidilerek, sana savunmasn, kendisini daha iyi ifade edebileceini beyan ettii baka bir dilde yapabilme imkan saland. Üniversitelerde farkl dil ve lehçelerle ilgili akademik aratrmalar yaplabilmesi, enstitü kurulmas ve seçmeli ders konulabilmesinin önü açld. lk olarak, 2009 ylnda, Mardin Artuklu Üniversitesi bünyesinde Kürt Dili ve Kültürü Anabilim Dal, Arap Dili ve Kültürü Anabilim Dal, Süryani Dili ve Kültürü Anabilim Dal, Kürt Dili ve Kültürü Yüksek Lisans Program ve Süryani Dili ve Kültürü Yüksek Lisans Programndan oluan Türkiyede Yaayan Diller Enstitüsü kuruldu. Ayn üniversitenin Edebiyat Fakültesi bünyesinde Kürt Dili ve Edebiyat Bölümü açld.
Bingöl Üniversitesi bünyesinde, Kürt Dili ve Edebiyat Anabilim Dal ve Kürt Dili ve Edebiyat Tezli/Tezsiz Yüksek Lisans Programndan oluan Yaayan Diller Enstitüsü kuruldu. Üniversitenin Fen Edebiyat Fakültesine bal olarak da Kürt Dili ve Edebiyat Anabilim Dal açld. Mu Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde Kürt Dili ve Edebiyat Anabilim Dal, Fen Edebiyat Fakültesi bünyesinde ise Kürt Dili ve Edebiyat Bölümü, Tunceli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi bünyesinde Dou Dilleri ve Edebiyat Bölümü, Zaza Dili ve Edebiyat Anabilim Dal, Kurmanci Dili ve Edebiyat Anabilim Dal ve Arap Dili ve Edebiyat Anabilim Dal açld. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde ise Kürt Dili ve Kültürü Anabilim Dal kuruldu.
- Siyasi propagandann önündeki engeller kaldrld
2010 ylnda siyasi partiler hukukunun alan geniletilerek siyasi propaganda hakknn önündeki yasal engeller kaldrld.
TBMMnin 24. dönem üyelerini tantmak için hazrlanan katalogda dier dillerin yannda ilk kez milletvekillerinin Kürtçe bilgilerine yer verildi. htiyaç duyulan yerlerde, Türkçe bilmeyen vatandalarn kamu hizmetlerinden eksiksiz yararlanmalar için idari birimler tarafndan Kürtçe tercüman istihdamna baland.
- Valilikte Kürtçe bilen personel görevlendirildi
Diyarbakr Valilii tarafndan açlan çar merkezinde Türkçe bilmeyen vatandalarla iletiim kurulabilmesi için Kürtçe ve Zazaca bilen personel görevlendirildi. Yönetmelik deiikliiyle ilkokullarda örenci and okunmas uygulamasna son verildi. Yerleim birimlerine eski adlarnn yeniden verilmesinin önü açlarak, baz yerleim yerlerinin isimlerinde deiiklie gidildi. Siirtin Aydnlar ilçesinin ismi Tillo olarak deitirildi.
- Kürtçe eserlerin yaymna baland, Kürtçe oyunlar sahnelendi
Kültür Bakanl tarafndan Mem-u Zin gibi Kürt dili ve edebiyatnn önemli baz eserlerinin yaymna baland. Devlet Tiyatrolar Genel Müdürlüünce çeitli illerde Kürtçe tiyatro oyunlar sahnelendi. TRT, TRT XEBER isminde Kürtçe bir haber sitesini hayata geçirdi. TRT ve Diyarbakr Valiliinin ortak çalmasyla Kürtçe türkülerden oluan bir albüm hazrland. Kültür ve Turizm Bakanl Sinema Destekleme Kurulunca ilk kez youn Kürtçe diyaloglarn geçtii, ki Dil Bir Bavul isimli filme maddi destek saland. Kürtçe yayn yapan TRT Kurdide, Kürtçe mevlit program yaymlad.
Zorunlu eitimi 12 yla çkaran kanun kapsamnda yeniden düzenlenen ve pek çok yenilii içeren 4+4+4 eitim sisteminde örenciler Talim Terbiye Kurulunca gönderilen müfredat dorultusunda eitim öretim yl boyunca haftada 2 saat tercih ettikleri dersi alma imkan buldu. Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoann babakanl döneminde açklad Demokratikleme Paketinde yer alan yasal deiiklikle özel okullarda, farkl dil ve lehçelerde eitimin önü açlrken, x, q, w gibi harflerin kullanmna ilikin yasan kaldrlmas karar alnd.
- AAdan Kürtçe haber hizmeti
Kuruluunun 100. ylnda 11 dilde yayn yapmay planlayan Anadolu Ajans (AA), 1 Eylül 2013 tarihinde yayn dilleri arasna Kürtçeyi de katarak, abonelerine Kürtçe haber hizmeti vermeye balad.
- Krete Türkçe ve Kürtçe hizmeti veriyoruz
Diyarbakr Büyükehir Belediyesi bünyesinde Kürtçe de hizmet verilen Zarokistan Kreinde öretmen Ruken Açkgöz, okul öncesi eitimle hayata hazrlanmalar konusunda çocuklara rehberlik yaptklarn söyledi.
çocuklara Kürtçe kavramlar, saylar, renkler ve ekilleri örettiklerini anlatan Açkgöz, Krete Türkçe ve Kürtçe hizmet veriyoruz. dedi.
- Hükümet bu konuda çaba sarf etti
Merkez Yeniehir ilçesinde kafe ileten Ömer Arca, mekanlarna Zazaca amca çocuu anlamna gelen Dayza adn verdiklerini, son yllarda yaplan düzenlemeler sayesinde iletmelerine Zazaca isim verebildiklerini söyledi.
Mekanlarnda Kürtçe canl müzik hizmeti de verdiklerini kaydeden Arca, insanlarn rahat bir ekilde Kürtçe müzik dinleyebildiini dile getirdi.
- Kürtçe okuduum için iten atlmtm
Türk Halk Müzii sanatçs Ali Akta da Türkçe, Kürtçe, Arapça ve Farsça arklar seslendirdiini, Kürtçe ile ilgili geçmile kyaslanmayacak kadar düzenleme yapldn belirtti.
Akta, Allah raz olsun u anda öyle bir duruma geldik ki artk televizyonlarda Kürt kültürü ile ilgili belgeseller var. Örnein, TRT Kurdide yörenin geçmiteki ünlü air ve edebiyatçlar tantlyor. Kendi kültürümüzü TRT Kurdi sayesinde örendik. diye konutu.
Geçmite Kürt kelimesi bile kullanlmazken imdi vatandalarn çocuklarna Kürtçe isim verebildiini, iirler yazldn, belgeseller yapldn dile getiren Akta, mekan sahiplerinin iletmelerine Kürtçe isim koyduunu, bunlarn önünde hiçbir engelin bulunmadn aktard.
Özellikle kültürel anlamda Kürtlere çok iyi haklar tanndn ifade eden Akta, öyle konutu:
1990l yllarda Kürtçe ark söylediim için mahkemelere verildik, Kürtçe okuduum için iten atlmtm. imdi ise artk Kürtçe albümler yapyor, Kürt kültürü ile ilgili iirler yazyor, belgeseller çekiyoruz. Üstelik rabet görüyor, destek veriliyor. Bunu inkar etmemek lazm. Hükümetten Kürt kültürüyle ilgili yapt çalmalar için Allah raz olsun. Eskiden Kürtçe ark söylediimizde mahkemelik olurken imdi yaptmz iten ödül bile alyoruz.