UNESCO Dünya Kültür Miras Listeside bulunan Diyarbakrn tarihi Sur ilçesi Cevatpaa, Fatihpaa, Dabanolu, Hasrl, Cemal Ylmaz ve Sava mahallelerinde, hendek ve barikat terörü sonras 2 Aralk 2015te ilan edilen sokaa çkma yasa, ykm ve inaat devam ederken, Mimarlar Odas Genel Bakan Eyüp Muhcuden tepki geldi. Muhcu, Dünya Kültür Miras olarak tescillenen Surda kültür ve tarih katliamnda UNESCOnun sessizliini halen koruduunu söyleyerek, UNESCOnun Sura kar tavrn eletirdi. Muhcu, Diyarbakr Kültür Varlklarn Koruma Bölge Kurulu Müdürlüünün ise var olan yasalara uymayarak, suç ilediini söyledi.
SURDA KOORDNEL YIKIM
Devletin tüm organlarnn Surun ykm için koordineli çaltna dikkat çeken Muhcu, Suriçi ile uzun süredir ilgileniyoruz. çünkü Diyarbakr surlar insanln ortak mirasdr. Bunu korumak için Diyarbakrdaki yerel kurulular, Büyükehir Belediyesi yapt çalmalar ve katklarla UNESCOya bavurdu. Ve UNESCO 2015te surlar ve Suriçini Dünya Miras Listesine alarak koruma karar ald. Ondan sonra tarihi Suriçinde birtakm restorasyonlar ve iyiletirmeler yaplacakt. Kimi admlar da atld. Ancak daha sonra ne yazk ki bir ykm süreci bilerek iletildi. Mimarlar Odas olarak hukuki süreç balattk. Bütün hukuki giriimlerimiz fiili sürecin durmasn engelleyemedi. çünkü hukuki demokratik ve mesleki çarlarmz dikkate almayan bir tavrla karlatk. Diyarbakr da vahice bir ykm süreci, kültürel ve tarih katliam gerçekleti. Yarg, ykm süreci tamamlandktan sonra bizim itirazlarmzla ilgili görüme yapmaya balad. Merkezi otorite, yarg ve devletin kurumlar koordineli bir ekilde Suriçinin yklmas için youn ve sistemli bir biçim de çaba sarf ettiler. Bugün gelinen aamada tarihi yaplar ykld, yurttalarn yaad mahalleler, sokaklar, kent yaps ortadan kaldrld. Bo bir arazi haline getirildi. TOK eliyle bir takm yaplamalarn gerçekletirilmesi için inaat süreci balatld. Söz konusu deerler yok edildi. Bunlarn geriye getirilmesi söz konusu deil. Yerine yaplan yaplarn Suriçiyle, mimarisiyle, tarihsel dokusuyla ve deerleriyle uzaktan yakndan hiçbir alakasnn olmadn belirtmek gerekiyor eklinde konutu.
BÖLGEYE YABANCI BR YAPILAMA
Surun yasakl mahalleleri ve kentsel dönüümü kapsamna alnan iki mahallesinde devam eden inaatlarda yaplan betonarme evlerin Sur mimarisiyle yakndan uzaktan bir alakasnn olmadn belirten Muhcu, Birbirini taklit eden Antalyada, Karsta yaplan bina Diyarbakr Suriçinde yaplyor. Bölgeye yabanc, insana yabanc bir yaplama var. Bu yaplamann temel amac kültür kart politikalar ve ranttr. Mimari deerlerle badamayan bu yaplamalar ayn zaman da çok büyük kentsel rantlar da elde etmektedir. Belli ki bir siyasi anlayta olan insanlara datlacak. Suriçinde yaayan insanlar ilçelerinden sürgün edildi. Bunlar büyük ölçüde yoksul ve orann kendi sosyal yapsn oluturuyorlard. imdi bunun yerine baka insanlar, baka kesimleri, rant çevrelerini bölgeye davet edecekler. Onlar burann kalc nüfusu olacak. Suriçindeki yaam kültürü yok edildikten sonra artk orada daha çok ticari binalar, AVMler, oteller, turizm fonksiyonlar getirilerek, Surun tarihine tamamen aykr bir düzen oluturulacaktr dedi.
KURULLARIN SORUMLULUKLARI VAR
Surun ykm sürecinden devletin kurumlarnda kanunlara uyulmayarak yasad iler yapldna dikkat çeken Muhcu, Kültür ve Tabiat Varlklar Kurullar bu deerleri korumak için görevlendirilmi kurullardr. Anayasal sorumluluklar vardr. 2860 sayl yasaya göre bu kültür varlklarnn yklmasndan sorumludurlar. Bu ykm süreci karsnda gerekli giriimlerde bulunmadklar, suçlular hakknda ilem yapmadklar için sorumludurlar. Bir süredir Kültür ve Tabiat Varlklar Kurullar, görevini yerine getirmemesi için uzman olmayan kiilerden oluturulmaktadr. Kültür miras, tarih nedir bilmeyen bir takm siyasal kesimler kadrolatrld. Suriçini deerlendirebilecek nitelikte kurul üyesi son derece snrlyd. Buna ramen bunu göre bilen uzmanlar vard. Kurullar bu yöndeki kimi itirazlar yaptklar zaman polis gücüyle bizzat yasad evraklarn imza edildii, izinlerin alnd da bir gerçek. Kurullarn zaten görevlerini yapmalar mümkün deildi. Her koula kar da asli sorumluluklarn yerine getirmeleri, bu kentin tarihine ve mesleklerine sayg duymalar gerekirdi ifadelerini kulland.
BU KARANLIK DÖNEM PAYLAACAIZ
Sur için çalmalarna devam edeceklerini söyleyen Muhcu, unlar kaydetti: Ne yaplabilir konusunda tartmalar sürüyor. Bir kent, tarih yok edildi. Yerine yaplan eyler de deerlendirme yaplacak nitelikte deil. Biz tarihe not dümek istiyoruz. Bu karanlk dönemi aydnlatmak ve bu dönemde kaybedilen deerleri yine yurttalarla, kamu kurulularyla, üniversitelerle paylamak istiyoruz. Sürece bal olarak toplumsal bilincin gelimesi önemlidir. çünkü kamu kurumlarndan kentleri korunmas artk bu çevre ve doa deerlerinin yaatlmas konusunda bir eyler beklemek ham hayal olur. Gelinen aamada bu deerlerin tek güvencesi toplum ve toplumsal bilinçlenmedir. Toplumsal bilinci destekleyen davranlarn her alanda, herkes tarafndan sergilenmesi gerekiyor.