Ne güzel bir ifade; buram buram tarih kokuyor, medeniyetlerin beşiği, Mezopotamya! Dinlerin, dillerin kendisine özgü yaşam bulduğu bir coğrafyadır, kadim topraklar!.. Her karış toprağı, bedel sahibidir tarih fışkırıyor!.. İşte, Zerzevan Kalesi.. Daha bir kaç yıl öncesine kadar, varlığından bile ekseriyetimiz be haberdardı Tarih sayfalarında anlatımlar sadece vardı?.. Görüp, yaşamak, havasını solumak yoktu.. Kalıntı ve yer konusu, meçhuldü.. Ta ki, Temo dayının kova hikayesiyle vaziyete vakıf olununcaya kadar.. Ve bugün, o muhteşem 3 bin yıllık tarihe sahip Zerzevan Kalesi, gün yüzünde!.?..

***

Doğu Roma İmparatorluğunun bölgedeki en büyük tarihi kalıntısı.. Burası o dönemde sınır garnizonu olarak kullanılmış İki yıl önce Dünya Miras Listesine girdi Zerzevana en büyük ilgiyi ve cezbedici kılan 2017de yapılan kazıda ortaya çıkarılan Miras Tapınağı oldu.. Kalenin ilk inşa edildiği döneme ilişkin kesin bir tarih verilmiyor..! Ama tarih kaynaklarının anlatımına göre, Asur döneminde Kinabu olarak adlandırılan bir kale olarak gösteriliyor Zerzevan! Persler döneminde de kullanıldığı düşünülür. Kalenin antik ismi, kesin olmamakla birlikte, Samachi

***

Mevcut mimari kalıntılar ve kazı çalışmalarında ele geçen buluntular, alanın M.S. 3. yyda kullanıldığını gösteriyor Yani, 639da İslam ordularının gelişine kadar önemini koruduğu ifade ediliyor Yine kesin olmamak kaydıyla, yerleşimin surları ve yapılarının I. Anastasios ve I. Justinianos dönemlerinde onarılmış.. Bazı yapılar ise yeniden inşa edilerek mevcut son haline getirildiği yazılıyor

***

Kalenin hikayesi ve gün yüzüne çıkışı da, 1890lı yıllara dayanıyor Bu tarihte, kalenin bulunduğu alana yerleşiyor.. Su sıkıntısı ve ulaşım zorluğu gibi nedenlerle 1967de 30 hanelik bir topluluk halinde kaleden aşağıya inip bir kilometre mesafede Zerzevan Köyü adıyla yeni bir köy (bugünkü ismi Demirölçek) kuruyorlar. Zerzevan ismi Kürtçedeki altın kelimesinden türetilmiş

***

Kaledeki kazılara ilişkin ilk adım, 2014 yılında atılmış.. Kazılardan önce bilinmeyen yerleşimde kazılarda ortaya çıkarılan gözetleme-savunma kulesi, surlar, Mithraeum, yeraltı sığınağı, kilise, askeri-sivil konutlar, yeraltı ibadethanesi, sunaklar, kaya mezarları, su kanalları gibi yapılar bulundu..

Zerzevan ortaya çıkan tarihle, kısa sürede ulusal ve uluslararası alanda ilgi odağı oldu.. Şimdilerde, turistlerin ziyaret ettiği bir ören yeri haline geldi..

***

Tabi kazılar devam ettiği gibi, Zerzevanın buram buram tarih kokan atmosferi ve yapıların ulusal ve uluslararası düzeydeki organizasyonlarla; ismini dünyaya tescil ettirmiş durumda!?..

***

İşte bu tarihi mekan bugün itibariyle, 4 gün süreyle yine tarihsel bir etkinliğe ve organizasyona ev sahipliği yapacak Tarih ve bilimin yıldızları, buluşacak.. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından bu yıl ikincisi organize edilen Gökyüzü Gözlem etkinliği için tüm hazırlıklar tamamlandı!

Etkinlikte, gökyüzü tutkunları bir araya gelecek.. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Muharrem Kasapoğlu açılışı yapacak. Diyarbakır Valisi Ali İhsan Su, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç, TÜBİTAK Başkanı Hasan Mandal ile 1000den fazla genç aileleriyle etkinlikte yer alacak.

***

Dünden itibaren Diyarbakıra insan akını oluşurken, birçok ülkenin Ankara büyükelçisi, çok sayıda yabancı gazeteci de programı takip eden isimler arasında.. Atölye çalışmalarından teleskop gözlemlerine, astro sohbetlerden konserlere kadar birçok etkinliğe ev sahipliği yapacak olan Zerzevan Kalesinin çevresine kurulacak çadırlarda, sabahlanacak Kalenin gizemliği ise, Türkiyede en iyi gökyüzü gözlemi yapılan 10 yer arasında yer alması Burada, etkinliğe katılmak için çevrim içi olarak yaklaşık 6 bin 600 kişi başvuruda bulunurken bunların 2 bin 600ünü öğrencilerin oluşturduğu ve yüzde 56sının kadın olduğu ifade edildiBaşvurular kura ile belirlenmiş.. En genç katılımcı 1, en yaşlı katılımcı ise 86 yaşında..

***

Binlerce gökyüzü meraklısını buluşturan bir etkinlik Aldığım bilgilere göre, etkinlikte Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım, Milli Uzay Programı ve program kapsamında yürütülen faaliyetleri anlatacak. Zerzevan Kalesi Kazı Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, üç gün boyunca her akşam Zerzevan Kazıları ile ilgili çalışmaları katılımcılarla paylaşacak.

***

İki gün boyunca Diyarbakır Devlet Klasik Türk Müziği ve Medeniyetler Korosu, kalenin önünde katılımcılara müzik dinletisi sunacak. Etkinlik boyunca bilim insanları, Öte Gezegenler, Uydu Teknolojileri, Aynalardaki Yıldızlar, Işık Kirliliği, Gökyüzünü Tanıyalım, Temel Astronomi Konularında Doğru Bilinen Yanlışlar, Gökte Ne Var, Yere Yakın Geçiş Yapan Astroitler, Yıldız Örtülmeleri, Uzay Havası, Pulsarlar ve Karadelikler, Kutup Araştırmaları gibi farklı başlıklarda katılımcılara birbirinden cezbedici sunumlar yapacak.

***

Beri yanda, profesyonel ve amatör astronomlar gökyüzünü inceleyerek yıldızlarla bir ölçüde, kucaklaşıp buluşacak. Katılımcılar ayrıca, Mithras Tapınağında binlerce yıl önce gerçekleştirilen astronomi çalışmalarına ilişkin bilgi alacak. Özellikle, gençlerin uzaya ilgisinin artırılması yönünde, seminerler, yarışmalar, gök bilim ile ilgili birçok faaliyet düzenlenecek.

***

Bu yılki etkinlikler geçen yıla oranla daha bir renkli, hareketli, coşkulu ve çok katılımlı olacağa benziyor.? Malum geçen yıl pandemi vardı, yasaklardan dolayı istenilen, bir çok organizasyon icra edilmedi.. Ama bu yıl farklı olacak.. Özellikle, işsizliğin ve ağır ekonomik sorunların yaşandığı kentte, turizm açısından, umut ışığı olacak.. Gayri resmi rakamlara göre son iki yılda, turist sayısı iki katına çıktı.. Özü itibariyle, kentin tanıtımı noktasında bacasız fabrikadan büyük zenginlikler elde etme adına; kollektif bir çalışma kültürüyle herkesin sorumluluk üstlenmesi lazım

***

Tarihimizi de, kültürümüzü de, medeniyetimizi de sorumluluk ve duyarlılık noktasında, sahiplenmeliyiz! Bir dostun ifadesiyle, sadece yeme ve içmeyle, yaşanılan bir kültür yok! Tarihteki medeniyetiyle varlığı ve bıraktığı eserle; kendini kamil kılar Ki asılan da budur 9 İla 12 Haziran arası gerçekleşecek bu organizasyona; 7den 70e herkesin kucak açıp, sahiplenmesi ve katılım göstermesi gerekir! Gelen misafirler de ağır misafirler, bölgenin o misafirperverlik medeniyet kültürünü her yönüyle hissettirerek, arz etmemiz lazım!

***

Evet, Zerzevandan gökyüzünü seyretmek.. Şarkıdaki ifadeyle, seyrederim alemi!

***

GÜNÜN SÖZÜ

Acıların bölüşülmesi değil, sevinçlerin bölüşülmesidir dostluğu yaratan