Ve hitabt-ı Sübhniyesine ve konuşmalarına en anlayışlı bir muhatab-ı hassı,

Ve kinatın zhayatları içinde en ziyade ihtiyaçlısı,

Ve hadsiz fakrıyla ve acziyle beraber hadsiz maksatları ve arzuları ve nihayetsizdüşmanları ve onu inciten zararlı şeyleri bulunan bir biçare zhayatı,

Ve istidatça en zengini,

Ve lezzet-i hayat cihetinde en müteellimi ve lezzetleri dehşetli elemlerle lde,

Ve bekya en ziyade müştak ve muhtaç ve en çok lyık ve müstehak ve devamı ve saadet-i ebediyeyi hadsiz dualarla isteyen ve yalvaran ve bütün dünya lezzetleri ona verilse, onun bekya karşı arzusunu tatmin etmeyen,

Ve ona ihsanlar eden Ztı perestiş derecesinde seven ve sevdiren ve sevilen çok hrika bir mucize-i kudret-i Samedniye ve bir acbe-i hilkat,

Ve kinatı içine alan ve ebede gitmek için yaratıldığına bütün cihazat-ı insaniyesi şehadet eden, böyle yirmi küll hakikatler ile Cenb-ı Hakkın Hakismine bağlanan, Ve en küçük zhayatın en cüz ihtiyacını gören ve niyazını işiten ve fiilen cevap veren Hafz-i Zülcellin Hafz ismiyle mütemadiyen amelleri kaydedilen ve kinatıalkadar edecek eflleri o ismin ktibn-i kiramlarıyla yazılan ve herşeyden ziyadeo ismin nazar-ı dikkatine mazhar bulunan bu insanlar, elbette ve elbette ve herhalde ve hiçbir şüphe getirmez ki, bu yirmi hakikatın hükmüyle, insanlar için bir haşir ve neşir olacak ve Hak ismiyle evvelki hizmetlerinin mükfatını vekusuratının mücztını çekecek ve Hafz ismiyle cüz-küll kayd altına alınan heramelinden muhasebe ve sorguya çekilecek ve dr-ı bekda saadet-i ebediyeziyafetghının ve şekavet-i daime hapishanesinin kapıları açılacak ve bu lemde çok tifelere kumandanlık yapan ve karışan ve bazan karıştıran bir zabit, toprağa girip her amelinden sual olunmamak ve uyandırılmamak üzere yatıp saklanmayacaktır.

Yoksa, sineğin sesini işitip hakk-ı hayatını vermekle fiilen cevap verdiği halde, gök gürültüsü kuvvetinde bekya ait hadsiz hukuk-u insaniyenin, mezkr yirmi hakikatler lisanlarıyla edilen ve Arşı ve ferşi çınlatan dualarını işitmemek ve ohadsiz hukuku zayi etmek ve sinek kanadının intizamı şehadetiyle sinek kanadı kadar israf etmeyen bir hikmet, bütün o hakikatlerin bağlandıkları insan istidadatı ve ebede uzanan emelleri ve arzuları ve o istidat ve arzuları besleyen kinatın pek çok rabıtalarını ve hakikatlerini bütün bütün israf etmek öyle bir haksızlıktır ve imkn haricinde ve zalimne bir çirkinliktir ki, Hak ve Hafz ve Hakm ve Ceml veRahm isimlerine şehadet eden bütün mevcudt onu reddeder, Yüz derecemuhal ve bin vech ile mümtenidir derler.

İşte biz Hlıkımızdan haşre dair sorduğumuz suale Hak, Hafz, Hakm, Ceml,Rahm isimleri cevap verip derler: Biz hak ve hakikat olduğumuz gibi ve hem bize şehadet eden mevcudtın tahakkuku misillü, haşir haktır ve muhakkaktır. Hem madem... (Daha yazacaktım, fakat güneş gibi malm olmasından kısa kestim.)

İşte geçmiş misllerde ve mademlerdeki maddelere kıyasen, Cenb-ı Hakkın yüz, belki bin esmsının kinata bakan isimlerinin herbirisi, nasıl ki mevcudattaki yine ve cilveleriyle Müsemmsını bedahetle ispat eder; aynen öyle de, haşri vedr-ı hireti de gösterirler ve katiyetle ispat ederler.

Hem nasıl Hlıkımızdan sorduğumuz sualimize, o Rabbimiz bütün fermanlarıyla ve nazil ettiği bütün kitaplarıyla ve müsemm olduğu ekser isimleriyle bize kudsve kat cevap veriyor; aynen öyle de, melikeleriyle ve onların diliyle daha başka bir tarzda dedirir:

Sizin zaman-ı demden beri hem ruhanlerle, hem bizimle görüşmenizin yüzertevatür kuvvetinde hadiseleri var. Ve bizim ve ruhanilerin vücutlarına veubudiyetlerine dellet eden hadsiz emre ve deliller var. Ve biz hiret salonlarında ve bazı dairelerinde gezdiğimizi, birbirimize mutabık olarak sizin kumandanlarınız olan enbiyalarla görüştüğümüz zaman söylemişiz ve daima da söylüyoruz. Elbette bu gezdiğimiz bki ve mükemmel salonlar ve bu salonların arkalarında tefriş vetezyin edilmiş olan saraylar ve menzilller, hiç şüphemiz yoktur ki, gayetehemmiyetli misafirleri o yerlerde iskn etmek üzere bekliyorlar. Size kat beyanediyoruz diye sualimize cevap veriyorlar.

Hem madem Hlıkımız, bize en büyük muallim ve en mükemmel üstad ve şaşırmaz ve şaşırtmaz en doğru rehber olarak Muhammed-i Arab aleyhissaltü vesselmı tayin etmiş ve en son elçi olarak göndermiş. Biz dahi, ilmelyakn mertebesindenaynelyakn ve hakkalyakn mertebelerine terakki ve tekemmül etmek üzere, herşeyden evvel bu üstadımızdan, Hlıkımızdan sorduğumuz suali sormaklığımız lzım geliyor. çünkü o zt, Hlıkımız tarafından herbiri birer nişane-i tasdik olan bin mucizatıyla, Kurnın bir mucizesi olarak, Kurnın hak ve kelmullaholduğunu ispat ettiği gibi; Kurn dahi, kırk nevi icz ile o ztın bir mucizesi olup, onun doğru ve Resulullah olduğunu ispat ederek, ikisi beraber, biri lem-i şehadetlisanı (bütün hayatında, bütün enbiya ve evliyanın tasdikleri altında) diğeri lem-i gayb lisanı bütün semv fermanların ve kinat hakikatlerinin tasdikleri içinde binler ytıyla iddia ve ispat ettikleri hakikat-i haşriye elbette güneş ve gündüz gibi bir katiyettedir. Evet, haşir gibi, en acip ve en dehşetli ve tavr-ı aklın haricinde bir mesele, ancak ve ancak böyle harika iki üstadın dersleriyle halledilir, anlaşılır. Eski zaman peygamberleri ümmetlerine Kurn gibi izahat vermediklerinin sebebi, o devirler beşerin bedeviyet ve tufliyet devri olmasıdır. İptida derslerdeizah az olur.

Elhsıl: Madem Cenb-ı Hakkın ekser isimleri hireti iktiza edip isterler; elbette o isimlere dellet eden bütün hüccetler, bir cihette hiretin tahakkukuna dahidellet ederler.

Ve madem melikeler hiretin ve lem-i beknın dairelerini gördüklerini haber veriyorlar; elbette melike ve ruhların ve ruhaniytın vücut ve ubudiyetlerineşehadet eden deliller, dolayısıyla hiretin vücuduna dahi dellet ederler.

Ve madem Muhammed aleyhissaltü vesselmın bütün hayatındavahdniyetten sonra en daim dvsı ve müddesı ve esası hirettir; elbette o ztın nübüvvetine ve sıdkına dellet eden bütün mucizeleri ve hüccetleribir cihette, dolayısıylahiretin tahakkukuna ve geleceğine şehadet ederler.

Ve madem Kurnın dörtten birisi haşir ve hirettir ve bin ytıyla onun ispatına çalışır ve onu haber verir; elbette Kurnın hakkaniyetine şehadet ve dellet eden bütün hüccetleri ve delilleri ve burhanları, dolayısıyla hiretin vücduna vetahakkukuna ve açılmasına dahi dellet ve şehadet ederler. İşte bak, bu rükn-ü iman ne kadar kuvvetli ve kat olduğunu gör!

Devam edecek