BES, Türkiye'de 27 Ekim 2003'te bireylerin emeklilik dönemlerinde refah seviyelerinin düşmemesi, aynı zamanda yurt içinde uzun vadeli tasarruf seviyesi yükseltilerek yaratılan fonlarla ülke ekonomisine katkı sağlanması amacıyla başlatıldı. Sistem, yılbaşından itibaren de Türk vatandaşı olup 45 yaşını doldurmamış olanlardan ücret karşılığı çalışanların otomatik olarak sisteme dahil olmasıyla büyümesini sürdürüyor.
- "Sistemden cayma hakkını kullananlar yüzde 40-50'lere gelebilir"
Konuya ilişkin AA muhabirine değerlendirmede bulunan EGM Başkanı Cemal Kişmir şu ana kadar sisteme girenlerin sayısının yaklaşık 1 milyon 750 bin olduğunu, bunlardan yaklaşık 690 bininin cayma hakkını kullandığını belirterek, "İstatistiki olarak böyle bakılsa da rakamları incelediğimizde cayan 690 binin yaklaşık 150 bini daha önce mevcut sistemin içinde olanlar ya da işveren katkılı olarak sistemin içinde olanlardan oluşuyor. Onları arındırdığınız zaman 150 bin daha aşağı çekiyorsunuz buradaki rakam 550 bin civarına geliyor, bu da yaklaşık yüzde 30 cayma oranı demek." diye konuştu.
Kişmir, ayrıca bunun henüz bitmiş bir süreç olmadığını, 2 aylık bir cayma hakkının devam ettiğini anımsatarak, "O yüzden cayanların oranı süre sonunda yüzde 40 ya da yüzde 50'lere gelebilir. Bu cayma oranları beklemediğimiz bir şey değil. Cayma oranında elbette daha iyisinin olmasını isterdik ama bu orana da kötü bir oran diyemeyiz. En kötü senaryoyu alalım elimize, diyelim ki sürenin sonunda sistemden yüzde 50 çıkış oldu. Bütün bu sistemi 15 milyon olarak düşündüğümüz zaman yarısının çıktığını düşündüğümüzde bile geri kalan 7-8 milyon kişiyi buluyor." ifadelerini kullandı.
Kişmir, esas temelde olması gerekenler hakkında şunları anlattı:
"Doğru zamanı yakaladığımızda işveren katkısını da bu sisteme dahil edersek çıkışlar çok daha düşük seviyede olacaktır. Ben ayda 100 lira yatırıyorum diyelim, işveren de benim adıma dönüp belli bir oranda katkıda bulunduğu zaman o kişilerin kalıcılığı çok daha fazla artıyor. İşveren de bunu 'Ben senin adına katkıda bulunuyorum, sen bu şirkette şu kadar süre çalışırsan bu senindir, ayrılırsan şirketten bunu sana kullandırmam' şeklinde kullanabilir. Bunun yurt dışında da çok örnekleri var. Şu anda bu gibi uygulama var ama bunlar işverenin gönüllü olduğu uygulamalar. Zorunlu hale getirilmesi sisteme katkı sağlayacaktır. Ama bu zorunluluktan şu anlaşılmasın, zorunlu olması demek işverenin üstüne başka bir yük gelmesi demek değil. İşverenin üzerindeki şu anki kıdem tazminatı yükünden bu tarafa alınarak yapılabilecek bir çözüm var. Bununla ilgili bir çalışma var. 'Katedilen yol var mı?' Derseniz, masada katedilen bir yol var fakat pratiğe dökülmesi takvimle alakalı. Bu, üzerinde biraz daha konuşulması ve çalışılması gereken bir konu."
- BES'in toplam büyüklüğü 64 milyar liraya yaklaştı
Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) verilerinden derlenen bilgilere göre, yılbaşından sonra otomatik olarak katılanların sayısı 17 Şubat itibarıyla 1 milyon 47 bin 123 olurken, bu çalışanların fon tutarı da 95,8 milyon lira olarak gerçekleşti. Bu arada sisteme otomatik katılım ile dahil olanlara verilen 2 aylık cayma hakkı devam ediyor.
BES temel göstergelerine göre, 17 Şubat itibarıyla sistemdeki katılımcı sayısı 6 milyon 732 bin 706 oldu.
Aynı dönemde katılımcıların fon tutarı 56 milyar 159 milyon lirayı bulurken, devlet katkısı fon tutarı da 7 milyar 732 milyon lira olarak gerçekleşti. Söz konusu tarih itibarıyla BES'ten emekli olan kişi sayısı da 47 bine dayandı.
Geçen yılın sonunda BES'teki katılımcı sayısı 6 milyon 625 bin 759, katılımcıların fon tutarı da 53 milyar 409 milyon 338 bin 756 lira olarak kaydedilmişti. Söz dönemde devlet katkısı fon tutarı 7 milyar 438 milyon 167 bin 182 lira, emekli olanların sayısı da 44 bin 331 olarak gerçekleşmişti.
- 45 yaş altı çalışana otomatik katılım
Bu arada, Türk vatandaşı olup 45 yaşını doldurmamış olanlardan ücret karşılığı çalışanlar, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 1 Ocak 2017'de yürürlüğe girmesiyle birlikte işverenin kanun hükümlerine göre düzenlediği bir emeklilik sözleşmesiyle emeklilik planına dahil edildi.
Yeni yılla birlikte ilk etapta bin ve üzerinde istihdamı olan özel sektör çalışanlarının otomatik olarak katıldığı sistemde, söz konusu tarih itibarıyla, çalışan, 2 ay içinde sözleşmeden cayabilecek. Cayma halinde, ödenen katkı paylarının 10 iş günü içinde çalışana iade edilmesi gerekiyor. Çalışanların prime esas kazançlarından yüzde 3 kesinti yapılan sistemde, yüzde 25 devlet katkısının yanı sıra bin lira tutarında da teşvik sağlanıyor.
BES'e otomatik katılımın, orta ve uzun vadede Türkiye'de tasarruf oranının artmasına katkıda bulunması bekleniyor.
Kaynak: Diyarbakır Söz
