Türk öykücülüğünün öncü ismi: Ömer Seyfettin

"Pembe İncili Kaftan", "Perili Köşk", "Kaşağı", "Falaka", "Diyet" ve "Yalnız Efe"nin de aralarında bulunduğu çok sayıda eseri Türk edebiyatına miras bırakan usta yazar Ömer Seyfettin'in vefatının üzerinden 105 yıl geçti.

Türk öykücülüğünün öncü ismi: Ömer Seyfettin

Yüzbaşı Ömer Şevki Efendi ile Fatma Hanım'ın oğlu Ömer Seyfettin, 11 Mart 1884'te Balıkesir'in Gönen ilçesinde dünyaya geldi.

Usta edebiyatçı, 7 yaşına kadar kaldığı Gönen'de, 4 yaşından itibaren medrese eğitimi veren mahalle mektebine gitti.

Babasının Ayancık'a atanmasının ardından sübyan mektebine başlayan yazar, verilen eğitimi beğenmeyen ailesi tarafından 1892'de İstanbul'da Mekteb-i Osmani'ye yazdırıldı.

Ömer Şevki Efendi, kendisi gibi asker olmasını istediği oğlunu, Eyüpsultan Askeri Baytar Rüştiyesine yerleştirdi. Burada tiyatroyla tanışan ve yazmaya ilgi duyan Ömer Seyfettin, rüştiyeden arkadaşı Aka Gündüz ile Edirne Askeri İdadisinde eğitimine devam etti. Her iki okul, usta yazarın askeri kimliğinin yanı sıra edebiyata yönelmesinde önemli rol oynadı.

- İstanbul Kara Harp Okulunu bitirdi

Lise son sınıftayken yazdığı şiirleri çeşitli dergilere gönderen Seyfettin'in ilk şiiri, Mecmua-i Edebiyye'de okuyucuyla buluştu.

Ömer Seyfettin, 1900'de İstanbul Kara Harp Okuluna girdi. Okuldan 1903'te mezun olan yazar, kura sonucu Kuşadası Redif Taburuna atandı. Aynı yıl taburda yaşanan karışıklıklar dolayısıyla Kuşadası yerine Rumeli'de göreve başladı.

Selanik ve Manastır'a bağlı Pirlepe'de çeşitli görevlerde bulunan yazar, elde ettiği başarılar dolayısıyla 2 liyakat madalyasıyla ödüllendirildi. İsyanın bastırılmasının ardından 6 Eylül 1904'te, bağlı bulunduğu taburla Kuşadası'na döndü.

Askeri okullardaki eğitimini başarıyla tamamlayan Seyfettin, 1907'de İzmir'de açılan Jandarma Okulunda öğretmenlik yaptı ve jandarma örgütünün İzmir'deki kuruluş çalışmalarında yer aldı. Ömer Seyfettin, burada İzmir, Ahenk ve 11 Temmuz adlı gazete ve dergilerde yazılar kaleme aldı.

Usta edebiyatçı, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Baha Tevfik ve Şahabettin Süleyman'ın da aralarında bulunduğu önemli yazar ve fikir insanlarıyla tanıştı. Yazar, idadiden arkadaşı Aka Gündüz'den sonra edebi çevresini genişletmeye başladı.

- Fransızca şiirlerinde "Perviz" imzasını kullandı

Baha Tevfik'in teşvikiyle Fransızcasını ilerleten Seyfettin'in bu dilde yazdığı birkaç şiir, "Perviz" imzasıyla Mercure de Soleil mecmuasında yayımlandı. Aynı yıllarda Serbest İzmir, Sedad ve Muktebes adlı süreli yayın organlarında Seyfettin'in yazı ve şiirleri okuyucuya ulaştı.

Ömer Seyfettin, ordudaki görevinden 1911'de ayrılarak Selanik'e gitti. Askeri rüştiyede başlayan şiir yazma merakı, artık hayatı boyunca sürdürmek istediği bir uğraş haline geldi.

Selanik ve Manastır'da yayımlanan, Bahçe, Kadın, Hüsn ve Şiir, Tenkid ve Piyano mecmualarına şiirler gönderen yazar, Fransız edebiyatından özellikle Catulle Mendes'ten çeviriler de yaptı.

Edebiyat-ı Cedide topluluğuna uygun şiirler ya da Fransız edebiyatından çevirilerle meşgul olan Seyfettin, daha önce bir iki deneme yaptığı hikayeye, bir daha vazgeçmemek üzere döndü.

Ömer Seyfettin ve arkadaşları, 1911'de Genç Kalemler dergisini okurla buluşturdu. Derginin ilk sayısında Seyfettin'in imzasız yazdığı "Yeni Lisan" adlı başmakale, milli edebiyatın meydana gelmesinde ilk basamağı teşkil etti. Türklerde edebiyat alanında yeni bir uyanışın gerçekleştiğine işaret eden makale ve dergi, Türk edebiyatının dönüm noktalarından biri olarak gösterildi.

- Balkan Savaşları başlayınca orduya döndü

Yazar Seyfettin, Balkan Savaşları'nın başlaması üzerine, yaklaşık 1 yıllık yoğun matbuat ve edebi faaliyetten sonra yeniden orduya döndü.

Garp ordusunda önce Kosova'da Sırplara, sonra Yanya'da Yunanlılara karşı yaklaşık 5 ay savaşan Seyfettin, esir düştü ve Atina yakınlarındaki Nafliyon kasabasında 10 ay kadar esaret hayatı yaşadı. Yazar, 17 Aralık 1913'te İstanbul'a döndü.

Esaret yıllarını tefekkür dönemi olarak değerlendiren usta edebiyatçı, bir taraftan hikayeler kaleme alırken diğer taraftan dil, kültür ve hayat üzerine düşüncelerini geliştirmeye çalıştı.

Ziya Gökalp ile tanışmasının ardından memleket gerçeklerine yönelen yazar, ilk hikayesini Balkanlar'daki görevi sırasında tuttuğu günlüklerden hareketle "İrtica Haberi" adıyla Genç Kalemler'de yayımladı.

Usta edebiyatçı, 23 Şubat 1914'te askerlikten bir kez daha ayrılarak İstanbul'a döndü.

Kısa süre sonra annesini kaybeden yazar, Türk Sözü'nde yeniden yazarlığa başladı ve bir süre de Yeni Mecmua'nın yayın sorumluluğunu üstlendi.

Kabataş Erkek Lisesi ve İstanbul Erkek Muallim Mektebi'nde öğretmenlik yapan yazar Seyfettin, Ali Canip ile kısa süre Tetkikat-ı Lisaniye'de encümen üyeliği yaptı. Ömer Seyfettin, ders kitapları ve müfredat çalışmalarına katıldı, kaleme aldığı yazılarında ise yabancı okulların kapatılması ve bunların yerine milli okulların açılması yönünde görüşlerini dile getirdi.

Harbiye Nezaretinin kültür ve sanat insanları için 1915'te Çanakkale cephesine düzenlediği geziye katılan usta kalem, aynı yıl İttihat ve Terakki Fırkası'nın ileri gelenlerinden Besim Ethem Bey'in kızı Calibe Hanım ile evlendi. Çiftin, Hatice Fahire Güner adını verdikleri kızı, 1917'de dünyaya geldi. Seyfettin, çok uzun sürmeyen bu evliliğin ardından 1918'de yalnızlık ve bekarlık günlerine döndü.

- Vefat ettiğinde 36 yaşındaydı

Ömer Seyfettin'in Yeni Mecmua'nın başında bulunduğu dönem, hikayeciliği yönünden en üretken yıllar oldu. "Eski Kahramanlar" serisindeki hikayelerini de yazdığı 1917-1918'de, 32 hikayesi yayımlandı.

Usta hikayeci, ölümüne kadar geçen sürede bir taraftan sağlık problemleriyle uğraşırken diğer yandan yazmaya ve öğretmenliğe devam etti. İşgal günlerinin acı ve endişesi içinde hastalığı ilerleyen yazar, yatağa düştü.

Henüz 36 yaşındayken 6 Mart 1920'de şeker hastalığı nedeniyle vefat eden Ömer Seyfettin'in cenazesi, Kadıköy Kuşdili Mahmut Baba Mezarlığı'na defnedildi. Burası tramvay garajı yapılınca Seyfettin'in kabri, 23 Ağustos 1939'da Zincirlikuyu Mezarlığı'na taşındı.

Roman denemeleri "Ashab-ı Kehfimiz", "Harem", "Yalnız Efe" ve "Efruz Bey" ile 150 civarında hikayeyi kaleme alan yazar, mensur şiir, fıkra, hatırat, mektup, makale ve çeşitli türlerdeki tercümelerden oluşan geniş bir külliyata imza attı.

Modern Türk hikayeciliğinin kurulmasında öncü rol üstlenen Seyfettin, hikayelerinin konularını belirlerken sadece kişisel tecrübesiyle sınırlı kalmadı.

Seyfettin, çocukluğundan itibaren okuduğu okullar, çalıştığı, gezip gördüğü yerlerde edindiği izlenimler, duyduğu, dinlediği olaylar, okuduğu kitapların yanında, yaşadığı devirdeki sosyal ve siyasi olaylar, Türk tarihi, Türk kültür ve medeniyeti gibi konularla hikayelerinin çerçevesini oluşturdu.

Kaynak: Anadolu Ajansı