Hafif, orta ve ağır olmak üzere farklı hallerde seyredebilen Koronavirüs (corona virüs) daha önce 2002’de çıkan SARS ile 2012’de çıkan MERS virüsüyle aynı gruptandır. Soğuk algınlığına benzer bir tabloyla ortaya çıkan Korona virüsün (koronavirüs) 2020’de çok ağır tablolarda seyrettiği bilinmektedir. Korona virüs yani koronavirüs salgını şu anda pek çok ülkenin ortak sorunlarından birisi olmuştur. Çoğu insanın hayatının bir anında karşılaştığı bu virüsün yeni çıkan hali oldukça ağır ve olumsuz sonuçlara neden olmaktadır. Korona virüs, hayvanlardan insanlara sıçrama yapan virüslerdedir. Bu virüs insanlara geçtiği zaman mutasyona uğrar ve insanlar arasında yayılabilir.
KORONA VİRÜS İLK KEZ NEREDE GÖRÜLDÜ?
“Korona virüs kim yaydı?”, “Koronavirüse kaç kişi yakalandı?” 'Koronavirüs öldürü mü?', 'Corona virüsü nerede görüldü? 'gibi sorular pek çok kişi tarafından merak edilmektedir. 2019’un Aralık, Çin'in Vuhan kentinde ortaya çıkan koronavirüs, Antarktika hariç tüm kıtalara yayıldı. Koronavirüs (Covid19) 11 Mart’ta Birleşmiş Milletler’e bağlı Dünya Sağlık Örgütü tarafından ‘pandemi’ yani salgın olarak sınıflandırıldı.
KORONA VİRÜS BELİRTİLERİ NELERDİR?
Koronavirüs belirti veren bir hastalıktır. “Corona virüs” ya da “Corona virüsü” olarak da geçen Korona virüs belirtileri şöyle sıralanabilir: Kuru öksürük, ateş, halsizlik, kas eklem ağrısı boğaz ağrısı, burun akıntısı, vücut ağrıları, zatürre, solunum sıkıntısı, nefes darlığı, ishal, bulantı, kusma, iştahsızlık. Koronavirüs belirtileri arasında en çok karşılaşılan belirtilerateş, öksürük ve solunum sıkıntısıdır. Şiddetli vakalarda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilir.
KORONA VİRÜS ZARARLARI NELERDİR?
Soğuk algınlığına benzer bir tabloyla ortaya çıkan Korona virüs zararları büyük olan bir hastalıktır. Gripten daha ağır tabloyla seyrederek ölüme sebep olmaktadır. Korona virüs görüntüsü itibariyle grip benzeri bir hastalıktır. Solunum semptomları; ateş, öksürük ve dispne başlıca semptomlardır. Daha ciddi koronavirüs vakalarındada; pnömoni, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve hatta ölüm gözlenebilir.
KORONA VİRÜSTE RİSKLİ KİŞİLER KİMLERDİR?
Özellikle yaşlılarda, kanser ya da bağışıklığı baskılayan hastalıkları olanlarda, akciğer hastalıkları bulunanlarda bu tablo daha da ağır seyrediyor. Kovid-19 nedeniyle yaşamını yitirenlerin tamamında altta yatan farklı hastalıkların varlığının söz konusu olduğu söylenebilir.
Koronavirus herkesi etkileyebilir; ancak eldeki verilere göre Kovid-19'un ciddi komplikasyonlarına en duyarlı olduğu saptananlar; ileri yaştaki kişiler, bağışıklık sistemi zayıf olanlar, kanser hastaları, akciğer hastalığı olan kişiler, diyabet (şeker hastalığı) olanlar, hipertansiyon hastaları, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullananlar, kronik sağlık sorunu bulunanlardır.
Henüz Kovid-19'u önleyebilecek bir aşı yoktur; ancak bağışıklık sistemi güçlendirilerek koronavirüse karşı vücut direnci artırılabilir.
KORONA VİRÜS KULUÇKA SÜRESİ NE KADARDIR?
Koronavirüs (Covid19) vakalarının MERS-CoV, SARS-CoV epidemiyoloji bilgisine göre 14 güne kadar olabileceği düşünülmekte. Şu ana kadar yayımlanmış olan bilimsel yayınlara göre kabul edilen inkübasyon süresi 2-14 gün arasındadır. Nitekim yeni tip koronavirüsün (kovid19) kuluçka süresi insanlarda sıklıkla görülen grip ve soğuk algınlığı kaynaklı hastalıkların kuluçka süresinden çok daha uzun sürer.
KORONA VİRÜS BULAŞICI MI? KORONA VİRÜS HANGİ YOLLA BULAŞIR?
Dünyayı alarma geçiren koronavirüs soğuk algınlığına yol açan virüslerden biridir. SARS ve MERS-CoV olarak bilinen virüs ailesinin üyesi Korona virüsün bu kadar çok korkutmasının sebebi yayılma gücünün yüksek olmasındandır. 2002-2003 yıllarında salgın yapan SARS da tıpkı şu an olduğu gibi çok korkutan bir virüs olmuştu. SARS hızlı yayılmıyordu; ancak bulaştığı hastalarda ölüm oranı çok yüksekti. Korona virüsün yani koronavirüsün 100'ün üzerinde çeşidi bulunmaktadır. Büyük çoğunluğu hayvanlarda enfeksiyona yol açan, çok azının insanlara bulaşan bir virüs çeşididir. İnsanlara geçen Korona virüsün büyük çoğunluğu hafif bir soğuk algınlığıyla atlatılabilmektedir. Güncel rakamlara göre dünyada Korona virüs bulaşan kişi sayısı 119 bini aştı, Covid 19'dan dolayı hayatını kaybedenlerin sayısı da 4.200' aştı. Ancak “Korona virüs kaç günde öldürür?” gibi soruların yanıtını vermek mümkün değildir. Korona virüsün çok az bir kısmı böyle bir mutasyona uğrayarak sadece üst solunum yolunda değil akciğere inebilme becerisini elde etmiştir. Böylece ortaya zatürre tablosuyla birlikte çıkmaktadır. Zatürreyle gelen hastalarda da çok ağır seyirli bir grip tablosuna yol açmaktadır.
KORONA VİRÜS NEDEN OLUR?
“Corona virüs neden olur?” sorusuyla da internette yer alan Korona virüsü, influenza virüsünün neden olduğu gribal enfeksiyonlara benzer şekilde hapşırık ve öksürük sonucu, havadan damlacık yoluyla solunum sistemine ulaşabilir. Ayrıca enfekte yüzeylerden temasla, ağız ve gözler de bulaş yolu olabilir. “Korona virüs kaç saatte etki eder?” gibi soruların yanıtı bulunmamaktadır; ama “Korona virüs kaç günde etkisini gösterir?” sorusunun yanıtını şöyle vermek mümkündür: Virüsün geçişini takiben 5-11 gün içinde öksürük ve ateş gibi genel grip şikayetleri ortaya çıkar. Hastalığın tanısı, solunum yolu salgılarından alınan örneklerle konulmaktadır. Üst solumum yollarındaki bu tabloya, alt solunum yolları tutulumu da eklendiğinde hastanın durumu ağırlaşabilir.
Korona virüs; SARS’ta %11 -12 ve MERS’te %35-50 olan yaşam kaybı oranları ile karşılaştırıldığında, %1-2 gibi oldukça düşük bir orana sahip olsa da hızla bulaşabilme özelliğine sahiptir ve bu nedenle tehlike oluşturmaktadır. Son dönemde “Korona virüs ilacı var mı?” şeklindeki soruların yanıtı aranırken, bilimadamları virüse etki eden ilaç ve aşı çalışmalarını başlattı. Önümüzdeki dönemlerde ilaç ve aşı çalışmalarıyla ilgili bilgiler Dünya Sağlık Örgütü tarafından da paylaşılacaktır.
KORONA VİRÜSTEN KORUNMA YOLLARI NELERDİR?
Öksürme veya hapşırma sırasında ağız ve burun mutlaka mendille kapatılmalıdır. Bir kez kullanılan mendil atılmalıdır. Öksürme-Hapşırma esnasında üzerlerinde mendil bulunmayanalar dirseğin iç kısmını kullanmalılar. Bu şekilde ağızdan çıkacak damlacıkların havaya yayılması engellenebilir. Koronavirüs salgınından korunmak, halk sağlığını korumak için her bir bireye önemli görevler düşmektedir. Bunlardan biri de fiziksel yakın temastan kaçınılmalı, mesafe korunmalı arada 1 metre mesafe bırakılmalıdır. Tokalaşma ve sarılmadan mutlaka kaçınılmalıdır. Koravirüse karşı önlem almak, tedbirli olmak için dikkat edilmesi gereken zaruriyetlerden biri de kirli ellerle ağız, burun ve gözlere, yüze dokunmamaktır. Dünya Sağlık Örgütü, Sağlık Bakanlığı’ndan gelen açıklamalarda sık sık el hijyenine önem verilmesi gerektiği belirtiliyor. Koronavirüse salgınına yakalanma riskini düşürmek için eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabunla yıkama imkanı bulunmayan durumlarda mutlaka alkol içerikli el antiseptiği kullanılmalıdır. İş yerleri başta olmak üzere kapalı alanlar sık sık havalandırılmalıdır. Kalabalık ve kapalı alanlarda bulunmamak hastalıktan korunmak için alınacak önlemlerdendir. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için dengeli ve sağlıklı beslenilmelidir. Gıdalar tüketilmeden önce iyice yıkanmalıdır. Öte yandan kapı kollarına dokunulmamalı ve kapı kolları iyi dezenfekte edilmelidir.
KORONA VİRÜS TÜRKİYE’YE GİRDİ Mİ?
Korona virüs yani Koronavirüs ile ilgili pek çok sansasyonel bilgi ortaya çıkmaktadır. 10 Mart 2020 tarihi itibariyle ülkemizde koronavirüs şüphesi olan bir kişinin test sonucunun pozitif çıktığı açıklanmış, Sağlık Bakanlığı’ndan gelen yazılı açıklamada tüm personel izinlerinin ikinci bir emre kadar iptal edildiği duyurulmuştu.
Sağlık Bakanlığı hastalıkla ilgili dünyadaki gelişmeler ve hastalığın uluslararası yayılımı yakından takip edilmektedir. Yeni Koronavirüs (2019-nCoV) Bilim Kurulu oluşturulmuştur. Hastalığa yönelik tanı, olası vakada uygulanacak prosedürler, korunma ve kontrol önlemleri ile ilgili bir rehber hazırlanmıştır.
Koronavirüs salgınıyla mücadele kapsamında Sağlık Bakanlığı bünyesinde ilk olarak yeni Koronavirüs Bilim Kurulu oluşturulurken, Bilim Kurulu üyeleri koronavirüsle mücadeleye ilişkin önemli kararlar alıyor. Koronavirüs salgınına yönelik önlemler kapsamında şimdiye dek ara tatil öne çekilerek; ilk, ortaokullar ile liseler 16 Mart-23 Mart tarihleri arasında tatil edildi. Koronavirüs salgını nedeniyle 21 Mart itibariyle 68 ülkeye uçuş yasağı uygulanıyor. İçişleri Bakanlığı'nın talimatıyla 16 Mart Pazartesi saat 10.00 itibariyle de 81 ilde pavyon, diskotek, bar, gece kulüpleri geçici süreyle faaliyetlerini durdurdu. Umre'den dönenler de Ankara ve Konya'daki öğrenci yurtlarında karantina altına alınıp ayrı odalara yerleştirildi. Şüphelilerin hastaneye kaldırılıp testlerinin yapıldığı bildirildi.
Korona salgınına karşı halka seyahat etmemeleri, zorunlu kalınmadıkça evden çıkılmaması uyarısı yapılıyor. Yine korona salgınına yönelik önlemler kapsamında Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş,yeni koronavirüs (Kovid19) tehlikesi ortadan kalkıncaya kadar cami ve mescitlerde cemaatle namazlara ara verildiğini açıkladı. 65 yaş ve üstü ile kronik rahatsızlığı bulunanlar için bazı istisnalar dışında sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
KORONAVİRÜS TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Korona virüs tedavisi belirli bir tedavisi olmayan bir sorundur. Ancak Korona virüs korunma yolu olan bir hastalıktır. Tedavide solunum sıkıntısı çeken hastalara solunum desteği verilmektedir. Ateş varsa ateş düşürücü verilmektedir. Herhangi bir antibiyotik Corona virüs üzerinde etkili değildir. Corona virüs yan etkileri de incelenmekle birlikte, virüsle ilgili etkili bir ilaç yoktur. Bir aşısı yok. Antibiyotikler de diğer viral enfeksiyonlarda olduğu gibi etkili değiller. Antibiyotikler yalnızca bakterilere karşı etkilidir. Corona virüs enfeksiyonunda grip gibi hastalıklarda ve soğuk algınlığında antibiyotiklerin hiçbir etkisi bulunmamaktadır. Corona virüs bayılma ya da buna benzer semptomlara neden olmamaktadır. Genel semptomları ateş, halsizlik, öksürük, nefes darlığın gibi gribe benzemektedir.
KORONA VİRÜS ÖLDÜRÜR MÜ?
Solunum sıkıntısına neden olan Covid19 akciğerlerde viral pnömaniye yol açıyor. Normal bir soğuk algınlığı şeklinde belirti veren hastalık ağır seyrettiği zaman akciğerde tutuluma neden oluyor. Bunun sonunda solunum sıkıntısı hatta solunum yetmezliği meydana geliyor. Sonraki aşamada hasta kaybedilebilmektedir. Buna benzer 2002 yılında SARS enfeksiyonunda hastaların yüzde 10’u hayatını kaybetmişti. Bunun kaynağı Misk kedisiydi. 2012’de ortaya çıkan MERS enfeksiyonunda ise hastaların yüzde 34’ü hayatını kaybetti. Bu virüsün kaynağı ise develerdi.Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) dünya genelinde 44 bin hastaya dayandırdığı araştırma verilere göre corona virüsün bulaştığı kişilerin; %81'i hafif atlatıyor, %14'ü ciddi geçiriyor, %5'i ise ağır şekilde hastalanıyor. Korona virüs nedeniyle yaşamını yitirenlerin oranı %1 ila %2 arasında değişiyor. Hastalık 9 yaşın çocuklarda pek görülmezken, 80 yaş üzerinde ölümcüllük oranının artış gösterdiği anlaşılıyor.
KORONA VİRÜS’TEN KORUNMAK İÇİN BU UYARILARI DİKKATE ALIN
1-Ellerinizi sık sık, 20 saniye süreyle su ve sabunla yıkayın.
2-Küçük çocuklara hijyen kurallarını sürekli hatırlatın, ellerini yıkamasını sağlayın.
3-Su ve sabun bulunamıyorsa, alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanın.
4-Öksürürken veya hapşırırken, ağzınızı ve burnunuzu kağıt mendille kapatın, ardından mendili mutlaka çöpe atın.
5-Kirli ellerle ağzınıza, burnunuza ve gözlerinize dokunmayın.
6-Hastalarla aynı tabaktan yemek yemek, aynı bardağı paylaşmak veya yakın temastan kaçının.
7-Kapı kolları ve oyuncaklar gibi sık dokunulan yüzeyleri temizleyin ve dezenfekte edin.
8-Riskli bölgelere seyahat edilmesi gerekiyorsa hayvanlarla temas öncesi ve sonrası düzenli olarak ellerinizi yıkayın.
9-Hasta hayvanlarla temastan kaçının.
10-Çiğ ya da iyi pişmemiş hayvan ürünlerini tüketmeyin.
Corona virüs yemeden ya da içmeden bulaşır mı?
Corona virüsünün yemeden içmeden bulaştığına dair net bir bilgi bulunmamaktadır.
KORONAVİRÜS AŞISI VAR MIDIR?
Yeni Koronavirüs (Kovid19) için geliştirilmiş bir aşı henüz bulunmamaktadır. Ancak aşı geliştirme çalışmaları ve tedaviye yönelik çalışmalar devam etmektedir.
TUZLU SUYLA BURNU YIKAMAK KORONAVİRÜSTEN KORUR MU?
Corona virüsten yani koronavirüsten korunmak için tuzlu suyla gargara yapmanın, tuzlu suyla burnu yıkamanın iyi gelip gelmediği soruları merak ediliyor. Tuzlu suyla gargara yapmak, tuzlu suyla burnu yıkamak vb. şeyler enfeksiyonu engelleyecek önlemler değildir. Koronavirüsten korunmada en önemli etmen ‘güçlü bağışıklık’ sistemidir.
KORONAVİRÜSTEN ŞÜPHELENEN HASTA NE YAPMALI?
Corona virüs varlığından şüpheleniliyorsa, en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Bu sağlık kuruluşuna ulaşma yolunda ise hasta kişi mutlaka ağız ve burnunu bir maskeyle kapatmalıdır.
SEYAHAT EDEN KİŞİLER KORONA VİRÜSTEN NASIL KORUNUR?
Ateş, öksürük, kas, eklem ağrıları, baş ağrıları, solunum sıkıntısı olan herkesin seyahatini ertelemesi gerekmektedir. Ayrıca seyahat edecekler bağışıklığı güçlü tutmak için salgın dönemlerinde uykusuz kalmamalıdır. Şeker hastaları, kanser hastaları, daha önce kemoterapi gören kişiler, romatizmal hastalığı olanlar, akciğer, kalp hastalıkları olanlar, astım, KOAH gibi solunum hastalıkları olanlar seyahatlerini ertelemeli ve çok kalabalık ortamlara girmemelidir. Bunlar sadece Korona virüs için değil influenza gibi diğer nezle virüsleri için de geçerlidir.
KORONAVİRÜSTE EL YIKAMANIN ÖNEMİ NEDİR?
Bulaşıcı hastalıklarda el yıkamanın çok önemli bir yeri vardır. Virüs bir yerlere dokunma yoluyla ellere bulaştığında elleri yıkayarak çok kolay bir şekilde temizlenebilecekken ellerin ağza, yüze, buruna temasıyla bulaşmaktadır. Sık sık el yıkama imkanı bulamayacağı ortamlarda çalışanlar içinse çantada taşınabilecek sıvı ya da mendil şeklinde el dezenfektanları bulundurulması gerekmektedir. Özellikle toplu taşıma araçlarından indikten sonra mutlaka dezenfektanlarıyla eller temizlenmelidir.
KORONA VİRÜSTE AVM’YE GİTMEK TEHLİKELİ Mİ?
Sağlıklı insanlar için AVM, tiyatro gibi kapalı yerlere gidilmeyi sınırlandıracak nitelikte bir risk bulunmamakla birlikte, kendisini halsiz, bitkin, ateşi yüksek, hasta hisseden kimseler kesinlikle kalabalık alanlara girmemeli, toplumu riske atarak bu virüslerin salgın haline gelmesine olanak vermemeli ve mutlaka hekime başvurmalıdır."
KORONA VİRÜS DİYETİ VAR MIDIR?
Koronavirüsten ve diğer enfeksiyon hastalıklarından korunmak için beslenmede sebze ve meyveye ağırlık verilmelidir. Özellikle C vitamininden zengin bir menü olmalı, bu sağlanamıyorsa C vitamini takviyeleri alınmalı, bol sıvı tüketilmeli, ayran, taze meyve suyu, bitki çayları tercih edilmeli, günlük en az 2 litre su tüketilmelidir.
ANNE ADAYLARI DİĞER BİREYLERE KIYASLA KORONA VİRÜS VEYA DİĞER ENFEKSİYONLAR AÇISINDAN DAHA RİSKLİ BİR GRUPTA MI YER ALIR?
Yeni tip Korona virüsün (SARS-CoV-2) hamile kadınlar için daha riskli olduğuna dair bilimsel çalışmalar halen yeterli değildir; ancak hamile kadınlardaki immünolojik ve fizyolojik değişiklikler viral enfeksiyonlara karşı daha hassas olmalarına neden olmaktadır. Bu sebeple gebe kadınların viral enfeksiyonlara karşı (Corona virüsün yol açtığı daha önceki enfeksiyonlarda olduğu gibi) ağır hastalık, hayati tehlike açısından daha riskli grupta oldukları söylenebilir.
BİR ANNE ADAYINA CORONA VİRÜS BULAŞIRSA GEBELİK DE RİSK ALTINA GİREBİLİR Mİ?
Geçmişteki Corona virüs çeşitleri (SARS ve MERS salgınlarında) ile olan hastalıklarda, düşükler ve ölü doğum vakaları bildirilmiştir. Fakat şimdiki salgına neden olan Corona virüsun (COVID-19 hastalığı) gebelik üzerine etkisi konusunda yayınlanan tek bilimsel makalede (LANCET 12 .O2.2020) enfeksiyonu kapmış anne adaylarının doğum sonrası bebeklerinde herhangi bir Corona virüse ait sağlık problemine rastlanılmamıştır.
HAMİLELİK SIRASINDA KORONA VİRÜS GEÇİRMİŞ KİŞİLERİN ÇOCUKLARI DOĞDUĞUNDA OLASI BİR DURUMDA RİSK GRUBUNDA MIDIR?
Bununla ilgili yapılan tek vaka çalışmasında, COVID- 19 pozitif anneden doğan bebeklerde olumsuz durum olarak erken doğum ve buna bağlı bebekte olabilecek riskler saptanmıştır ama uzun dönemde çocuğun sağlığına etkisi ile ilişkili kesin bir bilgi yoktur.
KORONA VİRÜS ANNE SÜTÜYLE BULAŞIR MI?
Virüs enfeksiyonu yakın temasla insandan insana damlacık yoluyla geçen veya öksürme, hapşırma ile bulaşan bir enfeksiyondur. Tek vaka serisinde COVID-19 enfeksiyonu olan annenin sütünde virüse rastlanılmamıştır.
KORONAVİRÜS EVCİL HAYVANLARDAN BULAŞIR MI?
Genel olarak hayvanlarda hastalıklara yol açan virüsler insanlarda enfeksiyonlara yol açmaz. Özellikle kediler, köpekler son salgına yol açan koronavirüs için ara konak olarak tespit edilmediler. Son corona virüs salgınının nereden kaynaklandığına dair ispatlanmış bir veri henüz yok. Corono virüslerin yarasalarda çok yaygın olduğu biliniyor. Bir yarasada virüsün ana konağa geçmesi için bir mutasyon geçirmesi gerekiyor. Nitekim bu virüsler kolaylıkla ara konağa ara konaktan da insana geçmiyor.
Kaynak: Diyarbakır Söz
