Güneydoğu Torosları eteğinden doğan, Mezopotamya havzasının iki ırmağından biri olan ve Diyarbakır’dan geçerek ilerleyen Dicle Nehri; Batman, Hasankeyf, Cizre, Musul ve Bağdat’tan sonra Fırat Nehri ile birleşerek Basra Körfezi’ne dökülür.
Zengin bir canlı çeşitliliğine sahip Dicle Vadisi içerisinde Diyarbakır için önemli ekonomik ve ekolojik yaşam alanı olan ve 2015 yılında UNESCO tarafından Diyarbakır Surları ile birlikte Dünya Kültürel Mirası listesine alınan nehir, koruma altına alınması bir yana Dicle Üniversitesi’nin 2017 yılında yaptığı bilimsel su analizinde halk sağlığı için potansiyel risk taşıdığı tespit edilmişti.
Geniş bir alana hayat veren Dicle Nehri’nde geçen yıla kadar son 30 yılın en büyük kuraklığının yaşandığına dikkat çeken yaşam savunucuları, nehir üzerinde kurulan Kıralkızı Barajı, Dicle Barajı, Batman Barajı, Devegeçidi Barajı’nın yanı sıra Devlet Su İşleri (DSİ) sulama kanallarının tarımsal alanda neden olduğu bilinçsiz su kullanımının nehre öldürücü darbe vurduğu uyarısında bulunuyorlardı. Yine nehirdeki debinin azalmasıyla birlikte nehre atılan kimyasal atıklardan dolayı toplu balık ölümleri görüldü.
YAĞIŞLARDAN DOLAYI MASMAVİ
Bugünlerde debisinin yükselmesiyle birlikte berrak bir şekilde akmasıyla dikkat çeken nehir, yöre sakinlerine göre en son 1970’lerde şu anki haline benzer masmavi bir şekilde aktı. Dicle Nehri ve çevresindeki sorunlara dikkat çekmek amacıyla kurulan Hevsel Koruma Platformu üyesi Güner Yanlıç, uzun süredir kirli olan nehrin sularının berraklaşmasını mevsim normallerinin üzerinde seyreden iklim ve yoğun yağışlara bağladı.
‘ORGANİZE SANAYİ, KUM OCAKLARI, VAHŞİ SULAMA’
Yanlıç, nehirdeki en önemli kirlilik kaynaklarının yanlış tarımsal sulama, moloz ve hafriyat işlemleri olduğunu kaydetti. Yanlıç, “Dicle Nehri’ndeki en önemli çevre sorunlarından birisi bölgedeki aşırı sulamadan kaynaklı olarak topraklarda erozyon, çoraklaşmaya yol açması ve bunun nehre yansıması da ağır bir kirliliktir. Bu durum aynı zamanda doğal yaşam habitatlarının bozulmasına da yol açmaktadır” dedi. Çevre bilinci eksikliğinin nehrin kirlenmesine neden olduğuna dikkat çeken Yanlıç, organize sanayi tesislerinin atık su artıma tesislerine sahip olmamasının da yine nehre zarar veren etkenler arasında yer aldığını söyledi.
Kaynak: Diyarbakır Söz
