çankaya Üniversitesi bünyesinde, hakemlerin eitiminde karlalan güçlüklerin ve sonrasnda ortaya çkan sorunlarn almas amacyla sanal gerçeklik teknolojisi kullanlarak çözüm üretildi.
Proje ekibinde, ODTÜ Öretim Üyesi Prof. Dr. Veysi ler, çankaya Üniversitesinden Yrd. Doç. Dr. Murat Ylmaz, Uzman Ula Güleç ve Bilgisayar Mühendislii Bölümü örencisi Mert Ali Gözcü görev ald.
çalma kapsamnda sanal bir stadyum ve futbol maç tasarland. Kiileri motive etmesi ve ilgi çekebilmesi için en küçük ayrntlarn bile düünüldüü simülasyon program gelitirildi.
Hakemlerin ve hakem adaylarnn karar verme yeteneklerinin artrlmas amacyla gelitirilen simülasyonla, bu amaca ulaabilmek için maç atmosferi ve dinamizmi yaratlmaya çalld.
Simülatörü kullanan hakem ya da hakem aday, sanal gerçeklik gözlüünü takt andan itibaren kendisini bir stadyumun çk tünelinde buluyor.
Hakemler bu andan itibaren simülatörü kulland süre boyunca, gerçek bir maçta karlaabilecei durumlar deneyimlemeye balyor.
Futbolcularn basit yapay zekayla yönlendirildii simülatörde, stadyum atmosferinin olmazsa olmaz seyirci tepkileri ve tezahüratlara da yer veriliyor.
- Hakemlikle mühendislik bilgisi birleti
Kendisi de 7 yl futbol hakemlii yapan ve sakatl dolaysyla hakemlii brakmak zorunda kalan Ula Güleç, AA muhabirine sistemi anlatt.
Hakemlere yönelik eitimlere katk salama düüncesinin ardndan, söz konusu meslekle bilgisayar mühendisliini bir ekilde birletirmeye karar verdiklerini belirten Güleç, sanal ortam futbol hakemleri için gelitirdikleri projeye ilikin u bilgileri verdi:
Bu amaçla bir stadn 3 boyutlu modellemesini yaptk ve hakemin gözünden 4 dakika süren bir maç yarattk. lk amacmz gerçek stadyumdaki atmosferi sanal ortama aktarabilmekti. Bunu bir nebze yaptmz düünüyoruz.
Bu bir prototip olduu için 4 dakika sürüyor. Amacmz bu süreyi uzatmak. Hakemin birebir gözünden sahaya çkmadan o tecrübeyi yaayabilecei bir ortam yaratmak için böyle bir proje içine girdik.
Hakem, uygulamayla, maça çk anndan itibaren gerçek stadyum atmosferini yaayabiliyor, seremonide olmas gerekenleri görebiliyor, maçn balangcnda durmas gereken yeri gözlemliyor. Maç içinde de tasarlanan 3 pozisyon üzerinden karar verme yeteneini ölçüyoruz.
Öncelikli amacmz, gerçek stadyum atmosferini burada yaatmak. 15-20 bin kiinin önünde maç yönetmek bazen karar verme yeteneini deitirebiliyor. Özellikle yeni hakemler için bu durum geçerli. Hakemlerin sahaya çkmadan önce bu atmosferi yaayp almalarn, yapabilecekleri hatalar burada yapp kendilerini gelitirmelerini ve sahadaki hatalarn en aza indirmeyi amaçladk.
- Eitimlerdeki en önemli sknt test ortam
Güleç, mevcut eitimlerde hakemlerin pozisyonlar kamera açsndan, yani 3. gözden izlediini, gelitirdikleri yöntemde ise hakemin dorudan kendisinin pozisyonun içine girme ans yakaladn vurgulad.
Hakem eitiminde tekrarn önemine iaret eden Güleç, eitimde sahadaki bak açsnn salanm olmas ve çok daha fazla tekrar olana sunulmas gibi nedenlerle hakemlerden olumlu tepkiler aldklarn söyledi.
Eitimlerde kullanlan Futbol Oyun Kurallar kitabndaki bilgilerin teorik kaldn ve saha deneyimi olmakszn bunlar pratie dökmenin çok zor olduunu dile getiren Güleç, öyle devam etti:
Hakemlerin sahaya çkmadan önce ortam test edebilecekleri ortam yok. Eitimlerdeki en önemli sknt bu. Hakemlere sahaya çkmadan önce atmosferi yaayabilecekleri ve saha içinde oluabilecek pozisyonlar görebilecekleri bir ortam salanrsa yaanan hatalar azalacaktr.
Bu, Süper Lig hakemleri için de geçerli. Maçta belki o zamana kadar hiç yaamadnz bir pozisyon karnza çkabiliyor ve onunla ilgili ne yapacanz bilemiyorsunuz. Etrafnzda ciddi bir seyirci basks var ve anlk, doru karar vermek zorundasnz. Bu tip pozisyonlar sanal bir ortamda yaayp test ederseniz saha içindeki kararlarn doruluk orannn artacana inanyorum.
- çim kokusu da rüzgar da olacak
Projenin bundan sonraki seyrinde önceliklerinin, 4 dakikalk sürenin artrlmas olacan anlatan Güleç, unlar kaydetti:
Süreyi uzatrken ekleyeceimiz senaryolarla, hakemlerin saha içinde çok fazla karlatklar pozisyonlar buraya entegre etmeyi planlyoruz. kinci aamada, gerçeklik ortamn daha da artrabilmek amacyla hakemin koabilecei, saa sola dönebilecei hareketli bir platform eklemeyi düünüyoruz. çim kokusu, ses sistemi, koarken oluan rüzgar, hareket platformu gibi araç ve unsurlarn bulunduu bir ortam salamay hedefliyoruz. 90 dakika boyunca pilotlarn simülasyonundaki gibi bir ortamda hakemlerin karar verme yeteneklerini ve bilgi seviyelerini artrmay amaçlyoruz.