Geçtiimiz günlerde Antalyadan yürekleri dalayan bir haber geldi. Yllarca azna soktuu piller yüzünden salndan olan S.Ann yaadklar bir kez daha pillerin saçt tehlikeyi gözler önüne serdi.
2017 ylndan bu yana yataa baml olarak yaayan S.Aya, ar metal fazlal tehisi konuldu. Annesi Bedia Aydn çocuu için pilden gelen bir rahatszlk, bu ar metali pillerden alm sözlerini kaydederken önemli bir noktaya dikkat çekti: çok oyunca vard onlarla oynarken pillerini çkartp azna aldn görüyordum. Televizyonun kumandasnn pillerini söküp aznda çiniyordu.
Can pillerden yanan tek çocuk S.A da deil maalesef. Medyaya sk sk böyle haberler yansyor. çok ufak bir ariv taramasyla 2019da 2,5 yandaki Bnin ve 6 yandaki Enin, 2018de 3 yandaki A.Enin, 2010da 6 yandaki Ö.Fnin yuttuklar pillere ve sonrasnda balarna gelenlere ulamak mümkün. Ksacas çocuklar uzun zamandr bu gizli tehlikeyle kar karya ve aileler bu konuda dikkatli olup gerekli önlemleri alnmad takdirde bu kabusun sonu gelecek gibi görünmüyor. Peki uzmanlar bu konuda ne öneriyor?
KUMANDALARDAK PLLERE DKKAT
Prof. Dr. Mahmut çivilibal, Her evde birkaç tane uzaktan kumanda var ve bunlar pil içeriyor. Ayrca kameralarda, fotoraf makinelerinde, iitme cihazlarnda, oyuncaklarda, kablosuz telefonlarda, saatlerde, hesap makinelerinde vb. pek çok yerde pil kullanyoruz derken çocuklar bekleyen üç ana tehlikeden söz etti:
1) lk akut tehlike, saatler ve hesap makinelerinde çokça kullanlan düme pillerin çocuklar tarafndan kolayca yutulabilmesidir diyen çivilibal, aza alnp yutulan pillerin nefes borusunu tkayarak ani boulmalara yol açabildii gibi mide ve barsaklara ulaarak son derece tehlikeli zehirlenmelere ve ölüme yol açabileceini belirtti.
2) kinci akut tehlikenin de akan pillere bal etkilenmeler olduunu söyleyen çivilibal, Alkali piller yanl kullanld veya hasar gördüü zaman pilin içindeki potasyum hidroksit içeren kuvvetli alkali (baz) bir madde dar szar ve ellere, gözlere veya cilde temas ederek yanklara neden olur uyarsn yapt.
3) çivilibal, pillerle uzun süreli ve sk temasn da ar metal zehirlenmelerine yol açarak kalc salk sorunlarna neden olduunu söyledi. Ar metal kavram genel olarak özgül arl 4ten büyük olan tüm elementleri kapsasa da çou zaman kurun, cva, arsenik ve kadmiyum gibi endüstriyel ve sanayi ürünleriyle metaller için kullanlyor. Ani zehirlenmelere ya da birikim sonucu toksik etki oluumuna yol açan bu ar metaller vücuda cilt, az veya solunum yoluyla girebiliyor. Ar metaller biriktii organa, etkiledii sisteme bal olarak psikolojik rahatszlklardan, fizyolojik sorunlara kadar geni bir yelpazede hastalk oluturabiliyor.
Her evde bulunan gizli tehlike çocuklar pillerden nasl uzak tutacaz
Cinsine göre cva, kadmiyum veya kurun içerebilen piller çöpe atldnda içeriinde bulunan ar metaller içme suyu veya gda zinciri yoluyla insan vücuduna girerek ciddi toksik etkilere yol açabiliyor. çocuklarn uzun süreli pillere dokunmalar veya yalamalar da benzer ciddi salk sorunlarna yol açabilir. Vücuda giren cva, nörolojik bozukluklara, kansere, böbrek ve karacier hasarna ve kromozom bozukluklarna neden olabiliyor.
Kadmiyum; akcier hastalklar, kanser, kanszlk, böbrek ve böbrek üstü bezi hasar, kemik krklar ve hatta ölüme yol açarken. kurun; karacier, böbrek, beyin, kemik ve kas hastalklar, iitme bozukluu, kanszlk, ksrlk, kanser ve ölüme neden olabiliyor.
çOCUKLAR DÜNYAYI KEFEDERKEN AIZLARINI KULLANIYOR
Peki çocuklar pilleri neden azlarna sokuyor? çivilibala göre iki yandan küçük çocuklar büyüdükçe dünyay kefetmek için ve istemsiz olarak azlarn kullanyor. Bu yalarda bebeklerin her eyi azna sokmas çok normal ve bu onlarn duyusal motor geliimine yardmc oluyor. Etrafnda piller varsa onlar da bu nedenle azna götürebiliyor.
Daha büyük çocuklarda ise pil yalama, trnak yeme gibi istenmeyen bir alkanlk veya kimi zaman vücutta eksik olan bir besin maddesini telafi ihtiyacndan kimi zaman da psikolojik ve/ya nörolojik sorunlardan kaynaklanan ve bir aydan uzun süre boyunca toprak gibi gda olmayan maddeleri yeme alkanl olarak tanmlanan Pika sendromundan kaynaklanyor.
ALELER OYUNCAK SEçMNDE NELERE DKKAT ETMEL?
Yanl oyuncak seçiminin bazen geliimsel baz durumlarda ise hayati riskler oluturabildiine dikkat çeken Pedagog Serap Melek Klç, aileleri oyuncak seçimi konusunda uyaryor:
Örnein hayatn ilk 18-24 aynda her eyi azna götürme eilimindeki çocua küçük parçalar içeren, pilli, pili açlabilen, nefes yolunu tkayabilecek gözüne veya burnuna sokabilecei ufaklkta nesneler içeren oyuncaklar tercih etmemek gerekiyor.
Daha çok yumuak, kavramas kolay, iri parçal, renkli ve sesli oyuncaklar bu dönemde daha fazla tercih edilebilir. lerleyen süreçte ise 2 ya ve sonrasnda kendi kendilerine oyun kurma m gibi yapma tarz oyunlar benimseyen çocuklar rol oyunlarn tercih etmektedir, bu sebeple oyuncak bebek, pelu hayvanlar, hayvan figürleri, yap-boz, tak-çkar tarz oyuncaklar tercih sebebi olabilir. Okul öncesi çada ise daha çok grup oyunlarna, oyun kurup sürdürmeye almaya balayan çocuunuz için grup içinde aktif olabilecei elenceli kutu oyunlar, bir tk daha zorlaan yap-bozlar, tak-çkar oyuncaklar, bebek evleri, oyuncak arabalar keyif verici olacaktr.
PLLER NASIL MUHAFAZA EDLMEL?
Kumanda, araba anahtar, fener vb. içerisinde pil olan eyalar sk kullandmzdan çocuklar da eriebiliyor. Serap Torun, bu gibi eyalarn pil haznelerinin çevresini bir bant ile sararak açlmasn zorlatrmann biraz da olsa güvenlii artrabildiine dikkat çekiyor. Dahas bu konuda mutlaka çocuun bakm ile ilgilenen kiileri de bilgilendirmek gerekiyor. Ayrca pillerin delinmemesi, ezilmemesi ve fazla sya maruz braklmamas da alnmas gereken dier önlemler arasnda.
HASARLI PLLERE DOKUNURSANIZ NE YAPMALISINIZ?
Piller ile ilgili ülkemizde toplama, geri dönüüm süreçlerini yürüten Tanabilir Pil Üreticileri ve thalatçlar Derneinin (TAP) de bildirdii üzere akm, patlam pillere elle dokunulduunda elleri ykamak gerekiyor. Pildeki kimyasal maddeleri elimiz yoluyla gözümüze, azmza sürmemiz çok mümkün olduundan pilin içerdii kimyasallar ellerden temizlemek öneriliyor.
ATIK PLLER EN YAKIN PL TOPLAMA NOKTALARINA GÖTÜRÜN
çöpe atlan pillerdeki metaller ve kimyasallar topraa ve sulara kararak çevreyi dolaysyla da salmz etkileyebiliyor. Özellikle de erimi ve patlam pillerin hem sala hem çevreye zarar olduu biliniyor. Salam dahi olsa bu pilleri çöpe atmak yerine biriktirip pil toplama noktalarndaki kutulara atmak en doru yol.