EĞİTİM SİSTEMİ
Eğitimin önemine dikkat çekmek istedim bu yazıda. Zira genel bir bakışla olaylara, konulara baktığımızda bu noktanın ne kadar değerli olduğunu görebiliyoruz. Her şey eğitimle başlar. Bugün ülkemizde neden istenilen başarı yakalanamıyor diye baktığımızda da iş yine eğitime ve eğitim sistemine çıkıyor. Ülkemizde de bu konuda iyileştirilmeye gidilmesi artık kaçınılmaz hale geldi. Bir örnek üzerinden ilerleyelim mesela. Dünyada en iyi eğitim sistemine sahip ülkelerden biri olan Finlandiya’nın eğitim ilkelerini ele alalım.
FİNLANDİYA EĞİTİM SİSTEMİ
Dünya çapında yapılan araştırmalara göre, en iyi eğitim sistemine sahip ülkenin Finlandiya olduğu konusunda fikir birliği var. Bu uluslararası testler, mezuniyet dereceleri gibi çok sayıda araştırmanın desteklediği bir düşünce. Finlandiya'da, 40 yıl önce, ekonomik yenilenme programının bir parçası olarak eğitim sisteminde köklü değişikliklere gidildi. Geleneksel okul anlayışlarını yıktılar ve yeni baştan inşa ettiler. Toplum çocuklara ne kadar destek veriyorsa eğitim kalitesi de o kadar yükseliyor. Finlandiya’nın eğitimdeki başarısı 2000 yılında, tüm dünya ülkelerinde uygulanan Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı olan PISA sınavlarında elde edilen açık ara zirve ile ortaya çıktı. Finlandiyalı öğretmenler ve uzmanlar, dünyanın geri kalanının notlara, istatistiklere, testlere baktıklarını ve insan ögesinin göz ardı edildiğini söylüyorlar. Dünyaca ünlü Finli eğitimci Pasi Sahlberg “Eğitimde kaliteyi yükseltmek yerine eğitim eşitliğini tüm öğrencilere hakkaniyetle dağıtmak başarıyı getiriyor” diyor.
Ülkeye bu denli önemi bir yer edinen eğitim sisteminin başlıca unsurlarına bakıp, nasıl başardıklarını anlayabiliriz.
• Finlandiya’da çocuklar 7 yaşında önce okula başlamıyorlar.
• Ergenlik çağına kadar sınav ve ödev çok nadiren uygulanıyor.
• 6 yaşına kadar çocuklara hiçbir değerlendirme testi yapılmıyor.
• Lise son sınıfa kadar öğrenciler arasında rekabet oluşturabilecek her türlü durumdan kaçınılıyor. Ayrıca öğretmenler, okullar, şehirler arasında da rekabete izin verilmiyor.
• Finlandiya’da zorunlu standart sınavlar 16 yaşından sonra başlıyor.
• Zeka seviyesi göze alınmaksızın tüm çocuklar aynı sınıfta birlikte ders görüyorlar.
• Finlandiya’da öğrenci başına harcanan para miktarı, ABD gibi gelişmiş ülkelerin ortalamasının %30 altında.
• Çocukların %30’u, eğitim hayatlarının ilk 9 yılında ekstra yardım alıyorlar.
• Okulların hepsinde yemek, sözel eğitim ve öğrenme ortamı eşitliği bulunuyor, sağlık-diş bakımı hizmeti sunuluyor.
• Finlandiya, anne ve çocuklar için sağlık, bakım hizmeti konusunda en üst sırada yer alan ülkelerin başında geliyor. Çocuklara daha doğmadan sağladıkları imkânlar müthiş. Çocuk açısından en iyi 4 ülke arasında yer alıyor.
• Finlandiya’da gençlerin %66’sı üniversiteye devam ediyor. Bu, Avrupa’nın en yüksek ortalaması.
• Tüm dünyada en zayıf öğrenci ile en başarılı öğrenci arasındaki farkın en az olduğu ülke Finlandiya.
• Finlandiya’da bilim sınıflarının mevcudu 16’da tutuluyor, böylece her çocuğun deneylere aktif katılımı sağlanıyor.
• Finlandiya nüfusunun %93’ü lise mezunu.
• Finlandiya’daki lise öğrencilerinin %43’ü meslek liselerinde okuyor.
• İlkokul öğrencileri günde toplam 75 dakika teneffüs yapıyor, gelişmiş ülkelerde 27 dakika ortalama teneffüs uygulanıyor.
• Finlandiya’daki okullarda en fazla önem verilen şey oyun, oyunlar birer eğitim aracı olarak kullanıldığı gibi özgürlük de tanınıyor.
• Öğretmenler okulda günde 4 saat geçiriyorlar ve her hafta 2 saat profesyonel gelişim uygulaması alıyorlar.
• Finlandiya, dünyada öğrenci başına düşen öğretmen sayısının en yüksek olduğu ülke konumunda.
• Eğitimin tamamı ücretsiz. Eğitim sisteminin içinde iş insanlarının ve şirketlerin yer almasına müsaade edilmiyor. Ülkede güçlü kamu okulları var, neredeyse hiç özel okul bulunmuyor.
• Finlandiya’da öğretmenlerin master yapmış olması zorunlu ki master için gereken ücreti de devlet karşılıyor.
• Öğretmenler, kendi okullarında en yüksek dereceyle mezun olmuş ve ilk %10’aa girenler arasından seçiliyor.
• Finlandiya’da bir öğretmenin ortalama maaşı 2021’de ortalama 3570 euro
• Finlandiya’daki eğitim sisteminin temelinde “öğretmek” yok, onun yerine çocuklara “öğrenmeyi öğretiyorlar”.
• Lise öğretmenleri, ülkedeki diğer üniversite mezunu meslek sahiplerinden daha fazla maaş alıyor.
• Her öğrenciye özgü esnek bir eğitim modeli var. Standart eğitim yerine öğrenci ve öğretmene göre kişiye özel eğitim de uygulanıyor.
• Öğretmenlerin ülkedeki konumu doktorlar ve avukatlar ile eşit.
• Ulusal müfredat sadece geniş yönergelerden oluşuyor.
• Finlandiya’nın eğitim sistemi çocuklara bilgi öğretmek kadar hayata hazırlamak üzerine kurgulanmış.
• Eğer bir öğretmen, sınıfındaki öğrencilerinde bir yetersizlik görürse meslektaşlarıyla durumu müzakere ederek müfredatta değişiklik yapabilir.
• Finlandiya’daki çocuklar, diğer ülkelerde yaşayan yaşıtlarıyla girdikleri aynı testlerde en yüksek matematik, okuma ve fen sonuçlarını alıyorlar. Bu durum uzun yıllardır değişmiyor.
• Norveç, Finlandiya ile çok benzer ülkeler olsalar da geleneksel eğitim sistemini kullanıyor ve iki ülke arasında eğitim açısından Finlandiya’nın çok net bir üstünlüğü bulunuyor.
• Finlandiya’da en fazla önem verilen dersler; matematik, fen, müzik, sanat ve el işleri. Ancak 5. sınıftan sonra coğrafya, tarih dersleri başlıyor ve fen bilimleri biyoloji, kimya ve fizik olarak dallara ayrılıyor.
