EDEBİYATIN PSİKOLOJİYİ DÜRTMESİ

Edebiyat, temelini insandan alan bir sanattır. Olay, hayal, duygu ve düşüncelerin sözlü ya da yazılı olarak estetik bir şekilde sözcüklerle aktarılmasıdır. Psikoloji, insan davranışlarını inceleyen ve davranışlarının temel alt sebepleri için araştırmalarda bulunan bir bilim dalıdır. Her iki çalışma alanının ortak noktası insandır. Varlıkları insan ile oluşan ve yine onunla devam eden bu çalışma alanları birbirini etkileyebilir, birbirleri ile aynı çalışma içinde yer alabilmektedir.

            Yapılan araştırmaların sonuçları, edebi kaynaklardan faydalanan kişilerin ruh sağlıklarını koruma noktasında daha iyi olduklarını göstermektedir. Çeşitli edebi türlerini okumanın faydalarını kısaca şu şekilde sıralamak mümkündür:

-          Empati yeteneğini arttırır: Edebi eserlerde yazılı olan karakterler ve onlara ait kişilikler için inceleme fırsatı bulan okuyucu, gerçek hayatta karşılaşacağından fazla hikâyeye maruz kalır. Okudukları eserlerle yeni yaşam hikayelerini gördükleri için empati yeteneklerinde de artış gösterir.

-          Kelime dağarcığını geliştirir: Kitap okuyan kişiler ile okumayan kişilerin şahitlik ettikleri aynı olayı aktarımları göz önünde bulundurulduğunda okuma yapanların konuyu aktarma konusunda daha iyi olduğunu söyleyebiliriz. Aynı kelimeyi tekrar etmek yerine olaya, duyguya veya düşünceye en uygun olan kelimelerin kullanılmasıyla daha anlaşılır aktarımlarda bulunurlar.

-          Stresi azaltır: Yapılan araştırmalar 30 dakikalık okumaların yoga ve meditasyon kadar etkili olduğunu göstermektedir. Stres düzeyi üzerinde etkili bir yöntemdir.

-          Verimli bir uyku sağlar: Basılı olan edebi türlerini özellikle gece vakitlerinde okumak, kişiyi yapay ışıklardan uzak tutar. Rutin haline getirilen okumalar, uykuya dalma konusunda sorun yaşayanlar için etkili bir yöntemdir.

-          Hafızayı güçlendirir: Basılı olan edebi türleri okuyan kişilerin anladıklarını anlama üzerine yapılan testlerde yüksek puanlar aldıkları görülmüştür. Aynı zamanda basılı olan ürünlerin dijital olanlara kıyasla daha yavaş ve anlaşılır okunması sebebiyle okuyucular, okuduklarını daha uzun süre hatırlarlar. Hafızayı güçlendirme yöntemi olarak görülmektedir.

-          Ruhsal iyi oluşu destekler: Kişi, okuduğu karakterin deneyimleri ile çeşitli öğrenimler kazanır. Kendi iç dünyasından, ruh halinden sıyrılıp okuduğu karakterin yaşadığı duruma odaklanır. Geçici de olsa kendi merkezi dışına çıkması kişinin kendini daha iyi hissetmesine olanak sağlar. Depresif ruh halinin dışına çıkılması için etkili bir yöntem olduğunu söyleyebiliriz.

Bu ve benzeri birçok fayda gösteren okuma eylemi, yapılan araştırmalar ile desteklenmektedir. Bunların göz önünde bulundurulması ile zaman içinde bibliyoterapi olarak bilinen alternatif bir terapi yöntemi oluşturulmuştur.

      Bibliyoterapi, endişe, stres, depresyon ve diğer ruh sağlığını engelleyen durumlar için şiirleri, öyküleri ve diğer edebi türleri kullanır. Terapist, bireylerin yaşadıkları sorunlara benzer durumları işleyen kaynakları okutarak bireylerin özdeşleşme, arınma ve iç görü kazanmalarında yardımcı olur. Bireyin iyi oluşunu etkileyen bu yöntem, başta da belirttiğimiz gibi birbirini etkileyen edebiyat ve psikolojinin ortak çalışmasının bir ürünüdür.

      Sanat, bazen de insan ruhuna kelimelerle dokunan bir şifacıdır.